، سال اول، شماره سوم، پاييز 1389، ص 5 ـ 35
Ma'rifat-i Kalami، Vol.1. No.3، Fall 2010
هادي صادقي*
چکيده
جريان روشنفکري ديني يکي از جريان‌هاي فکري تاحدي تأثيرگذار معاصر مي‌باشد و با وجود طيف‌هاي مختلف روشنفکري، مي‌توان جنبه‌هاي مشترکي نيز در اين ميان پيدا کرد. يکي از شخصيت‌هاي اين جريان آقاي مصطفي ملکيان است. اين مقاله با رويكرد تحليلي و بررسي اسنادي، درصدد بررسي ديدگاه‌هاي مصطفي ملکيان است. ابتدا تلاش شده است تا اجزاي مختلف انديشه وي با مراجعه همدلانه به آثار وي بازخواني شود. سپس نويسنده، با اندکي تحليل و بررسي، با نگاهي نقادانه ديدگاه خود را درباره انديشه‌هاي ايشان بيان كرده است.
اما از آنجا که در اين نوشتار نمي‌توان به همه ابعاد انديشه ايشان اشاره کرد، به ناچار برخي وجوه مهم‌تر بررسي شده است. اصلي‌ترين ديدگاه ايشان در نظريه عقلانيت و معنويت ارائه شده است. اين نظريه نوعي وحدت‌گرايي تکثرخيز است که به صورتي حداقلي به مسائل معنوي نگريسته و عقلانيت مدرن را پايه اصلي کار خود قرار داده است. يک ويژگي اين نظريه، نوعي معنويت‌گرايي است که وجوه مشترکي با دين دارد، دين نيست، مخالف آن هم نيست، اما همه وجوه آن را نمي‌پذيرد. اين نظريه، مهم‌ترين وجه دين، يعني تعبد، را انکار مي‌کند.
کليدواژه‌ها: دين‌شناسي، معنويت، سنت، تجدد، حکومت ديني، ملکيان
