TY - JOUR ID - 1007 TI - معناشناسی «تابعیت علم از معلوم» و بررسی کارآمدی آن در شبهه‌ی «علم پیشین الهی و اختیار انسان» JO - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) JA - 14 LA - fa SN - 2008-8876 AU - Abdolrahim, Soleimani AD - استادیار - پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (دفتر تبلیغات) Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 13 IS - 2 SP - 25EP - 40علم پیشین الهی ,علم ازلی ,علم انفعالی ,علم فعلی ,تابعیت علم از معلوم ,DO - AB - طرفداران نظریه‌ی اختیار انسان به شبهه‌ی معروف «ناسازگاری علم ازلی الهی با اختیار» پاسخ های نقضی و حلی داده اند. یکی از پاسخ های حلی، پاسخ مبتنی بر قاعده‌ی «تابعیت علم از معلوم» است. مفاد قاعده‌ی مذکور این است که علم تابع معلوم است و نمی تواند تأثیری در وجوب یا امتناع فعل داشته باشد. سریان این قاعده به علم خداوند، مورد انکار عده ای قرار گرفته است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته، بعد از گزارش و تبیین پاسخ یادشده، دیدگاه های مختلف در تمامیت یا عدم تمامیت این راه حل را بررسی کرده و نشان داده است که منشأ مخالفت با راه حل مذکور، انکار ورود قاعده‌ی تابعیت علم از معلوم در «علم فعلی» است، که علم پیشین الهی هم از همین سنخ است؛ اما از دو راه می توان از این پاسخ دفاع کرد: متعلق علم پیشین را معلوم خارجی ندانیم یا اینکه عمومیت قاعده‌ی تابعیت و عدم تأثیرگذاری علم بر معلوم را مسلم بدانیم و به علم پیشین الهی هم تسرّی دهیم. UR - https://kalami.nashriyat.ir/node/1007 L1 - https://kalami.nashriyat.ir/sites/kalami.nashriyat.ir/files/article-files/2_23.pdf ER -