سال دهم، شماره دوم، پياپي 23، پاييز و زمستان 1398
عليرضا اسعدي / استاديار گروه كلام اسلامي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي asaadi@isca.ac.ir
دريافت: 25/05/1398 ـ پذيرش: 04/10/1398
چکيده
بررسي خاستگاه پيدايش مسائل کلامي، از عرصه‌هاي پژوهشي مورد علاقة خاورشناسان است. بسياري از آنها کوشيده‌اند تا با بررسي اين موضوع نشان دهند که آبشخور مسائل کلام اسلامي، اديان و مکاتب ديگر، به‌ويژه مسيحيت است و کلام اسلامي از عوامل بيروني تأثير پذيرفته است. ولفسن، اسلام‌شناس يهودي، در کتاب فلسفة علم کلام، دربارة مسئلة خلق قرآن، که از چالشي‌ترين مسائل کلامي، به‌ويژه در قرن دوم هجري است، چنين رويکردي را دنبال کرده است. او با به‌کارگيري روش فرضي استنتاجي خود، ديدگاه‌هاي مطرح در زمينة خلق قرآن را متأثر از آموزه‌هاي يهودي مسيحي مي‌داند. اين مقاله در‌‌صدد است تا با تتبعي شايسته ضمن تبيين دقيق نظريه ولفسن، شواهد و قرائن آن را بررسي و نقد کند و نشان دهد که نه‌تنها روش ولفسن با اشکالاتي روبرو است، دلايل او نيز مدعايش را به‌خوبي اثبات نمي‌کند و تأثير عوامل بيروني، به‌ويژه مسيحيت، در پيدايش اين مسئله اثبات شدني نيست.
کليدواژه‌ها: کلام اسلامي، خلق قرآن، ولفسن، مسيحيت، تاريخ مسائل کلامي، روش فرضي استنتاجي.
