سال سوم، شماره اول، بهار و تابستان 1391، ص 115 ـ 134
Ma'rifat-i Kalami، Vol.2. No.4, Winter, 2012
محمدحسين فارياب*
چكيده
تناسخ، از جمله مسائلي است كه از ديرباز مورد توجه انديشمندان مختلف با قوميت‌ها و آيين‌هاي گوناگون بوده است. از سوي ديگر، معاد جسماني از جمله آموزه‌هايي است كه نصوص قرآني بر آن دلالتي آشكار داشته و همواره مورد اعتقاد مسلمانان بوده است. با وجود اين، آموزة معاد جسماني همواره انتقادات جدي به خود ديده كه يكي از آنها مساوق بودن با تناسخ است كه باور عمومي بر استحالة آن استوار است.
آنچه در اين نوشتار مي‌آيد، تبيين رابطة ميان تناسخ و معاد جسماني به جسم عنصري از ديدگاه فيلسوفان و متكلمان، و آن‌گاه ارائة ديدگاه برگزيده از سوي نويسنده است. بر اساس مهم‌ترين يافته‌هاي اين پژوهش، از ديدگاه ابن‌سينا و ملّاصدرا معاد جسماني به جسم عنصري، مصداق تناسخ است. با اين‌حال، متكلمان به دليل نگاه خاص خود به تناسخ، چنين سنخيتي را برنمي‌تابند.
كليدواژه‌ها: تناسخ، تناسخ ملكي، تناسخ ملكوتي، معاد جسماني، معاد روحاني، جسم برزخي.
