روح

دلالت آتوسکوپي بر اثبات وجود بُعد غيرمادي انسان

سال چهاردهم، شماره اول، پياپي 30، بهار و تابستان 1402، ص 129-140

نوع مقاله: پژوهشي
منصور کثيري/ كارشناس ارشد فلسفة دين مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)      mansour.kasiri@gmail.com
دريافت: 20/12/1401 ـ پذيرش: 31/03/1402
چکيده

شماره صفحه: 
129

بازخواني نظريه شيخ مفيد درباره تجرد روح

سال چهاردهم، شماره اول، پياپي 30، بهار و تابستان 1402، ص 141-160

نوع مقاله: پژوهشي
غلامحسين گرامي/ استاديار مدرسي معارف (مباني نظري اسلامي) دانشگاه معارف اسلامي      gerami@maaref.ac.ir
دريافت: 15/01/1402 ـ پذيرش: 31/04/1402
چکيده

شماره صفحه: 
141

تحليل انتقادي ماده‌انگاري نفس از ديدگاه ابن‌قيم جوزيه

سال سيزدهم، شماره اول، پياپي 28، بهار و تابستان 1401، ص 113-126

نوع مقاله: پژوهشي
مصطفي عزيزي علويجه/ دانشيار گروه فلسفه جامعة ‌المصطفي العالميه m.azizi56@yahoo.com
دريافت: 05/02/1401 ـ پذيرش: 15/06/1401

سال انتشار: 
1401
شماره مجله: 
28
شماره صفحه: 
113

رابطه انسان‌شناسي و معاد از ديدگاه قرآن کريم

سال دوازدهم، شماره دوم، پياپي 27، پاييز و زمستان 1400، ص 149-166

نوع مقاله: پژوهشي
* محمدجواد سقاي بي‌ريا / كارشناس ارشد تفسیر و علوم قرآن مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)     mjbiria@iki.ac.ir
علي‌اوسط باقري / استاديار گروه تفسير و علوم قرآن مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)     bagheri@qabas.net
دريافت: 20/10/1400 ـ پذيرش: 31/03/1401

 

سال انتشار: 
1400
شماره مجله: 
27
شماره صفحه: 
149

آموزۀ تعدد ارواح انسان در احادیث

محمد روحاني / كارشناسي ارشد كلام اماميه پرديس فارابي دانشگاه تهران    rohanimohammad@gmail.com
* مهدي ذاكري / دانشیار گروه فلسفه پرديس فارابي دانشگاه تهران    zaker@ut.ac.ir
دريافت: 22/06/1399 ـ پذيرش: 06/12/1399
چکيده
وجود چند روح برای انسان‌ها از مباحث مطرح‌شده در میراث روایی امامیه است که با برخی مسائل کلامی پیوند خورده است. مجموع روایات مرتبط با این موضوع، حاوی تفاصیلی است که هر تک روایت به بیان برخی از آنها بسنده کرده است. مقالۀ حاضر می‌کوشد روایات مرتبط با این موضوع را به‌صورت کامل جمع‌آوری کند و فارغ از اعتبارسنجی و بررسی‌های تفسیری آنها، با کنار هم چیدن و دسته‌بندی این روایات، تصویری جامع از مسئلة تعدد ارواح انسان در روایات امامیه و آیات قرآن کریم ترسیم نماید و بر مبنای مضامین پرتکرار این روایات، یک جمع‌بندی اولیه از این مسئله ارائه دهد. نتیجة تحقیق آن است که همة انسان‌ها دست‌کم دو روح به نام‌های روح ‌الحیاة و روح القدیمه دارند. علاوه بر این، خداوند مؤمنان را از روح‌الایمان و پیامبران را از روح‌الایمان و روح‌القدس و پیامبر اسلام و جانشیان ایشان را از روح‌القدس، روح من امر الرب و روح‌الایمان نیز بهره‌مند کرده است.
کلیدواژه‌ها: تعدد ارواح، روح، روح‌القدیمة، روح‌الحیاة، روح‌الایمان، روح‌القدس، انسان‌شناسی اسلامی.
 


 

سال انتشار: 
1399
شماره مجله: 
25
شماره صفحه: 
73

نظرية مادي بودن ساحت مثالي انسان و شواهد آن در روايات و علوم تجربي

سال نهم، شماره اول، پياپي 20، بهار و تابستان 1397

سال انتشار: 
9
شماره مجله: 
249
شماره صفحه: 
21

دلايل و شواهد قرآني بر تجرد عقلي روح در قرآن

سال هشتم، شماره اول، پياپي 18، بهار و تابستان 1396

مهدي رودبندي زاده / دکتري مدرسي معارف اسلامي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره     Roudbandi@gmail.com

غلامرضا فياضي / استاد مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                                                                              

دريافت: 11/12/1395 ـ پذيرش: 24/04/1396

چکيده

متفکران آراي مختلفي دربارة حقيقت انسان دارند. برخي از آنان حقيقت انسان را جسم ظاهري او دانسته اند و برخي ديگر علاوه بر بدن ظاهري، به حقيقت ديگري باور داشته اند. در اينکه اين حقيقت ديگر چيست، در ميان دانشمندان اختلاف نظر وسيعي ديده مي شود. برخي اين حقيقت دوم را نيز امري مادي و در داخل بدن دانسته اند و برخي ديگر آن را امري مجرد از ماده انگاشته اند. براي اثبات تجرد روح هم از روش عقلي و هم از روش نقلي استفاده شده است. در روش نقلي چند آية معروف مورد استناد قرار گرفته است. به نظر مي رسد مي توان براي اين منظور از آيات ديگري نيز بهره برد. در اين پژوهش، تلاش ما اين بوده است که با مراجعه به آيات قرآن و با توجه به ويژگي هايي که قرآن براي انسان ذکر كرده است، وجود ساحت عقلي مجرد از ماده را دست كم براي برخي از انسان ها اثبات کنيم. در اين راستا به شواهد و ادله اي پرداخته ايم که از اين منظر کمتر مورد توجه بوده اند.

کليدواژه ها: انسان، روح، نفس، عقل، مجرد، قرآن.

 


 

سال انتشار: 
8
شماره مجله: 
18
شماره صفحه: 
98

تبيين حقيقت روح و استعمالات قرآني و روايي آن با توجه به ديدگاه علامه طباطبائي

سال ششم، شماره دوم، پياپي 15، پاييز و زمستان 1394

ناصرالرضا ضيائي نيا / دانش پژوه سطح چهار حوزه                                                        17561naser@gmail.com

اكبر فايدئي / مربي فلسفه و حكمت اسلامي دانشگاه شهيد مدني آذربايجان                                   faydei@yahoo.com

دريافت: 28/4/94 - پذيرش: 15/9/94

چکيده

داشتن شناخت صحيح و روشن از حقيقت «روح» و استعمالات آن در قرآن و روايات، کليد فهم بسياري از اصول و مباني دين اسلام است. براي رسيدن به فهمي صحيح و روشن از حقيقت «روح» بايد استعمالات قرآني و روايي آن كانون توجه جدي قرار گيرد؛ به ويژه بايد نسبت اين استعمالات با يکديگر تبيين شود. بديهي است که اگر نسبت اين استعمالات، اشتراک معنوي باشد، تفسير ما از حقيقت «روح» کاملا متفاوت با تفسيري خواهد بود که بر اساس «اشتراک لفظي» صورت مي گيرد. نوشتار حاضر با توجه به اين مسئله، ديدگاه علامه طباطبائي را به عنوان شخصيتي که کانون توجه انديشمندان اسلامي است، بررسي كرده است. به نظر مي رسد با توجه به آثار علامه، نمي توان مبناي مشخصي را دربارة نسبت استعمالات قرآني و روايي «روح» به ايشان نسبت داد. برخي از آثار ايشان صراحت در «اشتراک معنوي» استعمالات «روح» دارند؛ درحالي که ايشان در برخي ديگر از آثار، به اشتراک «لفظي» استعمالات «روح» روي آورد و به «اشتراک لفظي» آنها تصريح مي کند. پيامدهاي تفسيري اين عدم تعيين مبنا، اختلاف ديدگاه علامه در تفسير آيات مرتبط با استعمالات «روح» است. نوشتار حاضر به روش کتابخانه اي اطلاعات را گردآوري مي كند و به صورت توصيفي ـ تحليلي به ارزيابي آنها مي پردازد و در پايان، با بررسي استعمالات قرآني و روايي «روح»، مبنايي ثابت در اين زمينه ارائه مي دهد.

کليدواژه ها: علامه طباطبائي، روح، روح أمري، آيات، روايات.

 

 

سال انتشار: 
6
شماره مجله: 
15
شماره صفحه: 
27

حقيقت انسان و تأثير آن در تبيين حيات پس از مرگ؛ از نگاه سيد مرتضي

سال سوم، شماره دوم، پاييز و زمستان 1391، ص 25 ـ 48

Ma'rifat-i Kalami، Vol.3. No.2, Fall & Winter, 2012-3

حسن يوسفيان*/ مرتضي خوش‌صحبت**

چکيده

تبيين حيات پس از مرگ و معاد، مبتني بر شناخت حقيقت انسان و ساحت‌هاي وجودي اوست. انديشمندان با ارائة رويکردهاي گوناگون در اين زمينه، تبيين‌هاي متفاوتي را ارائه كرده‌اند، که عمدتاً مبتني بر رويکرد فلسفي در اين زمينه‌اند؛ اما بسياري از متکلمان مسلمان، ديدگاهي مادي‌انگارانه از انسان دارند و اصل وجود نفس يا غيرمادي بودن آن را نمي‌پذيرند. با اين‌ حال، ايشان به معاد باور دارند و دربارة حيات پس از مرگ تبيين ويژة خود را ارائه مي‌دهند. سيد مرتضي نخستين متکلم شيعي است که اين رويکرد را در مباحث انسان‌شناختي متکلمان مطرح ساخته است. ادله‌اي كه وي بر اين مطلب اقامه كرده، اغلب مبتني بر مادي بودن ادراک و عدم معقوليت پذيرش ساحتي غيرمادي در انسان‌‌اند. براين اساس وي از حقيقت مرگ، عالم برزخ و آخرت نيز تبييني متفاوت ارائه مي‌دهد. اين مقاله، با رويکردي توصيفي ـ تحليلي ديدگاه سيد مرتضي را بررسي مي‌كند.

کليدواژه‌ها: حقيقت انسان، بدن، روح، نفس، مرگ، برزخ، آخرت، سيد مرتضي.

سال انتشار: 
3
شماره مجله: 
9
شماره صفحه: 
25
محتوای تغذیه