شريعتي

سال ششم، شماره اول، پياپي 14، بهار و تابستان 1394

محمد فولادي / استاديار جامعه شناسي مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني ره                                     fooladi@iki.ac.ir

دريافت: 27/9/1393 ـ پذيرش: 25/3/1394                                                                                                         

چكيده

اين مقاله با رويكرد تحليلي و اسنادي، با هدف بازكاوي انديشة متفكران اجتماعي و عالمان اديان، به بررسي خاستگاه و منشأ پيدايش اديان و مرحله آغازين دين بشري مي پردازد و با واكاوي و بررسي ديدگاه دكتر شريعتي در اين عرصه، به استخراج نظريه ديني وي و ميزان همسويي آن با ديدگاه رايج ديني برگرفته از معارف ناب قرآن و اهل بيت‰ مي پردازد. دربارة نظريات پيدايش اديان، نظريات ترس، جهل، اقتصاد، انميسم، روح گرايي، طبيعت پرستي و فطرت مطرح، و نكاتي درخور تأمل در هر نظريه وارد شده است. شريعتي در اين زمينه، همة نظريات را طرح مي كند و جامعة بشري را همزاد «پرستش» مي داند و نظرية خاصي را ترجيح نمي دهد؛ اما وي مرحلة آغازين دين بشري را «شرك» تلقي مي كند كه پيامبران براي بيدار كردن فطرت خداداد بشر و دعوت به توحيد فرستاده مي شوند. اين تلقي، با نظرية رايج ديني برگرفته از معارف قرآني ناهمسوست.

كليدواژه ها: خاستگاه دين، مرحلة آغازين دين، ترس، جهل، اقتصاد، انميسم، روح گرايي، طبيعت پرستي، فطرت، شريعتي.