سال هشتم، شماره اول، پياپي 18، بهار و تابستان 1396
ام البنين خالقيان / پژوهشگر و دكتراي شيعه شناسي دانشگاه اديان و مذاهب khaleghian@gmail.com
دريافت: 08/01/1396 ـ پذيرش: 05/06/1396
چکيده
شيخ حرعاملي به عنوان يکي از محدثان بنام نيمه دوم قرن يازدهم، در پس چهرة حديثي خود متکلمي است که به روش هاي مختلفي به استنباط آموزه هاي اعتقادي و دفاع از آن در برابر مخالفان پرداخته است. وي در اين راستا از روش هاي نقلي و عقلي بهره برده است. در اين جستار ضمن پرداختن به جايگاه عقل در منظر شيخ حر عاملي، کارکردهاي عقل را در انديشة کلامي وي از خلال مطالعه آثار کلامي متعدد وي کاويده ايم. اين پژوهش به طور مستند بيانگر آن است که شيخ حر عاملي اگر چه نقل را در استنباط اعتقادات اصل مي داند، ليکن عملاً همچون ديگر متکلمان از کارکردهاي سه گانة عقل استفاده کرده است. وي از کارکردهاي مستقل عقل، يعني عقل نظري و عملي و نيز از کارکرد غير مستقل عقل يعني عقل ابزاري بهره برده و با روش هاي عقلي متعدد و متنوع به استنباط آموزه هاي اعتقادي اسلام و مذهب تشيع و دفاع از آن پرداخته است. او معتقد است تعارض بين عقل ابزاري و نقل موضوعيت ندارد و در تعارض عقل نظري و عملي با نقل، بايد نقل معارض را به تأويل برد.
کليدواژه ها: حر عاملي، عقل، عقل نظري، عقل عملي، عقل ابزاري.
