Ma`rifat-e Kalami, Volume 2, Issue 2, No 6, Year 2025 , Pages 165-184
A Comparative Analysis of Determinism and Free Will from Imam Khomeini and Fakhr Razi's Viewpoints
Article Type:
Promotional
Writers:
Jafar Shanzari / Assistant professor of Theology department, Isfahan University / j.shanazari@ltr.ui.ac.ir
✍️ Mahmoud Ahesteh / MA student of Islamic philosophy and theology, Isfahan University / mahmood770@yahoo.com
Abstract:
Imam Khomeini and Fakhr Razi are two thinkers who dealt with determinism and free will and each one adopted a special approach and different theological principles, and displayed different views.
Adopting an Ah'arite theological approach, Fakhr Razi, who enjoyed a considerable expertise in theology, showed marked tendency towards determinism and relied more on proofs from transmitted science than intellectual ones. On the other hand, due to the special attention given by Imam Khomeini to this subject he tried, as a Shiah theologian, delve into the different aspects of this question and explore its philosophical and theological origins. Imam Khomeini provides through transmitted and intellectual evidence a more balanced view on determinism and free will, represented in the idea of intermediate position, between determinism and free will, which corresponds to his principles of faith and mystical foundations. This paper is a kind of developmental research in which a documentary–descriptive method is used and content analysis is given
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی تطبیقی جبر و اختیار از منظر امام خمینی(ره) و فخر رازی
Abstract:
امام خمینی و فخر رازی دو تن از اندیشمندانی هستند که هریک با رویکردی ویژه و اصول کلامی متفاوت مسئله‌ی جبر و اختیار را بررسی کرده اند و آرایی متفاوت را ارائه داده اند. فخر رازی که تبحّر و مهارتی ویژه در قلمرو کلام دارد، با رویکرد کلامی اشعری، به جبر تمایل دارد؛ بیشتر به نقل استناد می کند و از براهین عقلی، کمتر بهره می جوید؛ از سوی دیگر امام خمینی، به دلیل اهمیتی که برای این مسئله قایل بوده، در مقام متکلمی شیعی، کوشیده است که ابعاد گوناگون این مسئله را تبیین و تحلیل کند و ریشه های فلسفی ـ کلامی و روایی آن را پی بگیرد. ارائه‌ی دیدگاه متعادل تر از جبر و اختیار از سوی امام(ره) که همان امر بین الأمرین است، بنابر اصول اعتقادی و مبانی عرفانی او و با رویکرد عقلی و نقلی به اثبات می رسد. نوع تحقیق در این مقاله توسعه ای و روش انجام آن به صورت اسنادی و توصیفی با تأکید بر تحلیل محتواست.
References:
- ابراهيمي ديناني، غلامحسين، ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1376.
- بداشتي، علي‌الله، «اراده خدا (جل جلاله) با تكيه بر آراي امام خميني»، انديشه نوين ديني، ش 9، تابستان 1389، ص9-32.
- جرجاني، ميرسيد شريف، شرح المواقف، بيروت، دار الكتب العلميه، 1419 ق.
- حيدري، حسين، «بررسي تطبيقي جبر و اختيار در آثار سنايي و متكلمان مسلمان»، مطالعات عرفاني، ش3، بهار و تابستان1385، ص 91ـ122.
- خميني، روح الله، شرح چهل حديث، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، 1371.
- ـــــ ، شرح دعاي سحر، ترجمة سيد احمد فهري، تهران، اطلاعات، 1374.
- ـــــ ، طلب و اراده، ترجمه و شرح سيد احمد فهري، تهران، علمي و فرهنگي،1362.
- رازي، فخرالدين، الأربعين في اصول الدين، قاهرة، مكتبه الكليات الأزهريه، بي‌تا.
- ـــــ ، التفسير الكبير، بيروت، دار الفكر،1410 ق.
- ـــــ ، المباحث المشرقية، قم، مكتبه بيدار، 1411 ق.
- ـــــ ، براهين در علم كلام، تصحيح و نگارش سيدمحمدباقر سبزواري، تهران، دانشگاه تهران، 1341.
- ـــــ ، محصل افكار المتقدمين و المتأخرين، تعليق الدكتور سميح دغيم، بيروت، دار الفكر اللبناني، 1992م.
- ـــــ ، مطالب العاليه، قم، الشريف رضي، 1407 ق.
- ـــــ ، معالم في اصول الدين( حاشيه محصل)، المصر، المطبعه الحسينيه، 1323 ق.
- سبحاني، جعفر، جبر و اختيار، قم، موسسه تحقيقاتي سيدالشهداء، 1368.
- سبزواري، هادي، شرح المنظومه، قم، علامه، 1369.
- طباطبائي، سيدمحمدحسين، تفسيرالميزان، تهران، دار الكتب الإسلاميه، 1362.
- طوسي، خواجه نصيرالدين، تلخيص المحصل، به اهتمام عبدالله نورايي، تهران، مؤسسه اسلامي دانشگاه مك‌گيل، دانشگاه تهران، 1359.
- قدران قراملكي، محمدحسن، نگاه سوم به جبر و اختيار، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1384.
- كاشاني، عزالدين محمود، مصباح الهدايه و مفتاح الكفايه، شرح و حواشي احمد رنجبر، تهران، امير كبير، 1381.
- مجلسي، محمدباقر، بحار الأنوار، دارالكتب الإسلاميه، تهران، 1375 ق.
- ميرداماد، سيدمحمدباقر، مصنفات، به اهتمام عبدالله نورايي، تهران، دانشگاه تهران، 1381.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Shanzari, Jafar, Ahesteh, Mahmoud.(2025) A Comparative Analysis of Determinism and Free Will from Imam Khomeini and Fakhr Razi's Viewpoints. Ma`rifat-e Kalami, 2(2), 165-184
Jafar Shanzari; Mahmoud Ahesteh."A Comparative Analysis of Determinism and Free Will from Imam Khomeini and Fakhr Razi's Viewpoints". Ma`rifat-e Kalami, 2, 2, 2025, 165-184
Shanzari, J, Ahesteh, M.(2025) 'A Comparative Analysis of Determinism and Free Will from Imam Khomeini and Fakhr Razi's Viewpoints', Ma`rifat-e Kalami, 2(2), pp. 165-184
