Ma`rifat-e Kalami, Volume 8, Issue 2, No 19, Year 2025 , Pages 61-74
Explaining the Purgatorial Evolution According to Mulla Sadra's Philosophical Foundations
Article Type:
Research
Writers:
Abstract:
The evolution of the soul of human being in purgatory is one of the issues in the religious texts, but it is a controversial subject in philosophy. Mulla Sadra explicitly denies that, but perhaps, it is possible to explain and establish the idea of the evolution of the soul by resting on some philosophical bases of Mulla Sadra and using rational methods. According to such bases like: negation of peripatetic matter, negation of generation and corruption in nature, substantial motion and generalization of substantial motion about all the facts that undergo to change, it can be concluded that the soul and also all the facts which due to intensification of motion or the perfection that access to these intensifying facts which undergo change and transformation do not need incarnating in the matter or attachment to it. Therefore, the soul does not need the matter in its perfectibility and the lack of matter does not negate the perfection of the soul in purgatory
Keywords:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تبیین تکامل برزخی بر اساس مبانی فلسفی صدرالمتألهین
Abstract:
تکامل نفوس انسان ها در برزخ از مسائل مورد تأکید در متون دینی است؛ اما در فلسفه به سبب برخی مبانی، با مشکلاتی روبه روست. صدرالمتألهین صریحاً آن را نفی می کند، اما به نظر می رسد که بتوان بر اساس برخی مبانی فلسفی صدرالمتألهین و با روشی عقلی، تکامل نفوس در برزخ را تبیین و اثبات فلسفی نمود. بر اساس برخی مبانی همچون: نفی هیولای مشائی، نفی کون و فساد در طبیعت، حرکت جوهری، و تعمیم حرکت جوهری و سیلان به همه واقعیاتی که مشمول دگرگونی و تغیرند، می توان نتیجه گرفت که نفس، بلکه تمام واقعیاتی که به دلیل سیلان اشتدادی یا عروض کمالات بر آن واقعیات سیال، دارای تغییر و دگرگونی اند، نه برای حدوث و زوال تدریجی شان، و نه برای عروض حوادث بر آنها نیازمند حلول در هیولا یا تعلق به آن نیستند. بنابراین نفس در کمال پذیری خود نیازی به هیولا ندارد و فقدان ماده و هیولا، سبب نفی تکامل نفس در برزخ نمی شود.
Keywords:
References:
- ابنسينا، حسين‌بن علي، 1379، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، مقدمه محمدتقى دانش‌پژوه، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
- ـــــ ، 1400ق، رسائل ابنسينا، قم، بيدار.
- ـــــ ، 1404ق، الشفاء، تصحيح سعيد زايد، قم، مكتبة آية‌الله المرعشى النجفي.
- ـــــ ، 2007م، رسالة احوال النفس، تحقيق فؤاد الاهوانى، پاريس، دار بيبليون.
- اسعدي، عليرضا، بهار 1392، «بررسى فرايند استكمال نفس از ديدگاه صدرالمتألهين»، معرفت فلسفي، ش 39.
- اسفرايني، فخرالدين، 1383، شرح كتاب النجاة لابن سينا (قسم الالهيات)، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
- آشتياني، سيدجلال‌الدين، 1381، شرح بر زاد المسافر، چ سوم، قم، دفتر تبليغات اسلامى.
- تركاشوند، احسان، 1395، بررسي تطبيقي حقيقت عالم برزخ از ديدگاه قرآن، روايات و عقل، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- تهانوى، محمدعلى، 1996م، كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بيروت، مكتبة لبنان ناشرون.
- زنديه، مهدي، زمستان ۱۳۸۴، «تكامل نفس از منظر عقل»، مجلة تخصصي الهيات و حقوق، ش ۱۸.
- سبزواري، هادي، 1379، فرهنگ اصطلاحات فلسفي ملاصدرا، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
- سجادي، سيدجعفر، 1361، فرهنگ علوم عقلي، تهران، انجمن اسلامي حکمت و فلسفه ايران.
- سعيدي، احمد، 1391، حرکت جوهري نفس در حکمت متعاليه و کتاب و سنت، پايان‌نامه دكتري، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- سهروردي، شهاب‌الدين، 1375، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، تصحيح و مقدمه هانرى كربن و سيدحسين نصر و نجفقلى حبيبى، چ دوم، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگى.
- شهرزورى، شمس‌الدين، 1383، رسائل الشجرة الالهية فى علوم الحقايق الربانية، نجفقلى حبيبى، تهران، مؤسسة حكمت و فلسفه ايران.
- صدرالمتألهين، 1354، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران.
- ـــــ ، 1360 الف، اسرار الآيات، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران.
- ـــــ ، 1360ب، الشواهد الربوبيه، تعليق هادي سبزواري، تصحيح سيدجلال‌الدين آشتيانى، چ دوم، مشهد، المركز الجامعى للنشر.
- ـــــ ، 1361، العرشيه، تصحيح غلام‌حسين آهنى، تهران، مولى.
- ـــــ ، 1363، مفاتيح الغيب، مقدمه محمد خواجوى، تهران، مؤسسة تحقيقات فرهنگى.
- ـــــ ، 1375، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهين، تحقيق حامد ناجى اصفهانى، تهران، حكمت.
- ـــــ ، 1378، رسالة فى الحدوث، مصحح سيدحسين موسويان، تهران، بنياد حكمت اسلامى صدرا.
- ـــــ ، 1422ق، شرح الهداية الاثيرية، تصحيح محمد مصطفى فولادكار، بيروت، موسسه التاريخ العربى. (اين كتاب داراى اغلاط فراوان بوده كه با نسخه چ سنگى مقابله و تا حد امكان تصحيح شده است).
- ـــــ ، 1981 م، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، چ سوم، بيروت، دار احياء التراث.
- ـــــ ، بي‌تا، الحاشية على الهيات الشفاء، قم، بيدار.
- صدوق، محمدبن علي، 1413ق، من لا يحضره الفقيه، تحقيق على‌اكبر غفارى، قم، جامعه مدرسين.
- ـــــ ، 1398ق، التوحيد، قم، جامعه مدرسين.
- طوسي، نصيرالدين، 1374، آغاز و انجام، تعليقات حسن‌زاده آملى، چ چهارم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
- ـــــ ، 1375، شرح الاشارات و التنبيهات مع المحاكمات، قم، نشر البلاغه.
- ـــــ ، 1383، اجوبه المسائل النصيريه (20 رساله)، به اهتمام عبد‌الله نورانى، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى.
- فخررازي، محمدبن عمر، 1411ق، المباحث المشرقية فى علم الالهيات و الطبيعيات، چ دوم، قم، بيدار.
- لوکري، ابوالعباس، 1373، بيان الحق بضمان الصدق، مصحح سيد‌ابراهيم ديباجى، تهران، مؤسسة بين‌المللى انديشه و تمدن اسلامى.
- عبوديت، عبدالرسول، 1391، درآمدي به نظام حکمت صدرايي، تهران، سمت.
- مجلسى، محمدباقر، 1403 ق، بحار الأنوار، بيروت، دار احياء التراث العربي.
- مجمع البحوث الاسلاميه، 1414ق، شرح المصطلحات الفلسفيه، مشهد، مجمع البحوث الاسلاميه.
- مصباح، محمد‌تقي، 1380، شرح جلد هشتم الاسفار الاربعة، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- معلمي، حسن، 1391، «فرايند استکمال نفس از ديدگاه ابنسينا»، انسان‌پژوهي ديني، ش 27.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Nur-Muhammadi, Yahya, Oboodiyat, Abdolrasuol.(2025) Explaining the Purgatorial Evolution According to Mulla Sadra's Philosophical Foundations. Ma`rifat-e Kalami, 8(2), 61-74
Yahya Nur-Muhammadi; Abdolrasuol Oboodiyat."Explaining the Purgatorial Evolution According to Mulla Sadra's Philosophical Foundations". Ma`rifat-e Kalami, 8, 2, 2025, 61-74
Nur-Muhammadi, Y, Oboodiyat, A.(2025) 'Explaining the Purgatorial Evolution According to Mulla Sadra's Philosophical Foundations', Ma`rifat-e Kalami, 8(2), pp. 61-74
