Ma`rifat-e Kalami, Volume 11, Issue 1, No 24, Year 2025 , Pages 161-175

    An Evaluation Study of to the Serous Doubts abpot the Resurrection of the Dead with an Elemental Body

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Seyed Mohammad Mahdi Nabavian / PhD in Comparative Philosophy, Imam Khomeini Educational and Research Institute / smm.nabavian@yahoo.com
    Mahmoud Fathali / Associate Professor, Department of Theology, Imam Khomeini Educational and Research Institute / Nashrieh@Qabas.net
    Pages: 161-175 Receive Date: 2025/04/01 Accept Date: 2025/04/01
    Abstract: 
    The belief in the life after death and its quality is one of the important issues in all religions. Muslims thinkers have expounded this issue and recounted the pure of Islam thought in the light of the Qur'an and sunnah. Although they accept idea of the spiritual resurrection, they have a difference of opinion over the idea of corporeal resurrection and its quality. According to the Qur’anic verses and narrations, the corporeal resurrection with an elemental body not with an ideal body on the Day of Judgment in certain. However, some thinkers cast doubt about the theory of corporeal resurrection with elemental body. This study five critically reviews important doubts about the physical resurrection with elemental body and concludes that none of them can undermine the facts reflected by Qur’anic verses and hadiths about the elemental property of physical corporeal resurrection. These doubts include the characteristics of the inhabitants of Paradise, not being deprived of the trees of Paradise, suffering and trial, lack of spatial and temporal interference in the beings of the Hereafter, and failure to attain perfection. The reason for choosing these doubts is that on the one hand, these doubts are of special importance; On the other hand, they are less discussed in philosophical and theological works.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :ارزیابی شبهات مهم معاد با جسم عنصری
    Abstract: 
    حیات پس از مرگ و کیفیت آن، در همة ادیان مسئله ای جدی و مهم به شمار می آید. اندیشمندان اسلامی به برکت قرآن و سنت، به تبیین و تحلیل این مسئله پرداخته و اندیشة ناب اسلامی را بازگو کرده اند. ایشان هرچند معاد روحانی را پذیرفته اند، دربارة معاد جسمانی و کیفیت آن اختلاف نظر دارند. براساس عقیدة صحیح و نیز براساس ظاهر آیات و روایات، معاد جسمانی در روز قیامت با جسم و بدنی عنصری محقق می شود، نه با بدن مثالی. بااین حال، بر نظریة معاد جسمانی با جسم عنصری، شبهه ها و اشکال هایی از سوی برخی اندیشمندان مطرح شده است. در این نوشتار، پنج شبهه از شبهات مهمِ معاد جسمانی با جسم عنصری، نقد و بررسی می گردد و نشان داده می شود که هیچ یک از آنها نمی توانند ظهور آیات و روایات در عنصری بودنِ معاد جسمانی را خدشه دار کنند. این شبهات عبارت اند از ویژگی های بهشتیان، کم نشدن از درختان بهشتی، ابتلا و امتحان، عدم تزاحم مکانی و زمانی در موجودات اخروی و وصول به کمال. علت انتخاب این شبهات آن است که ازیک سو این شبهات در مقایسه با شبهات دیگر از اهمیت ویژه ای برخوردارند؛ و از سوی دیگر، در آثار فلسفی و کلامی کمتر دربارة آنها بحث شده است.
    Keywords: 
    معاد
    تزاحم مکانی و زمانی
    جسم مثالی
    جسم عنصری
    References: 
    • نهج‌البلاغه، 1414ق، تحقيق و تصحيح فيض‌الاسلام، قم، هجرت‏.
    • ابن‌اثير، مبارك‌بن محمد، 1367، النهاية في غريب الحديث و الأثر، تحقيق و تصحيح محمود محمد طناحى و طاهر احمد زاوى، قم، اسماعيليان‏.
    • ابن‌حيون، نعمان‌بن محمد، 1409ق، شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار، تحقيق و تصحيح محمدحسين حسينى جلالى، قم، جامعة مدرسين‏.
    • ابن‌سينا، 1379، النجاة من الغرق في بحر الضلالات، مقدمه و تصحيح محمدتقى دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
    • ـــــ ، 1404ق، التعلیقات، تحقيق عبدالرحمن بدوی، بيروت، مكتبة الاعلام الاسلامي.
    • ـــــ ، 1382، الاضحویة فی المعاد، تحقيق حسن عاصی، تهران، شمس تبريزی.
    • ـــــ ، 1400ق، رسائل ابن‌سینا، قم، بیدار.
    • ابن‌فارس، احمد‌بن‏، 1404ق، معجم المقاييس اللغة، تحقيق و تصحيح عبدالسلام محمد هارون، قم، مكتب الاعلام الاسلامي‏.
    • ابن‌کمونه، سعدبن ‌منصور، 1402ق، الجدید في الحکمة، مقدمه و تحقیق حمید مرعید الکبیسی، بغداد، جامعه بغداد.
    • ابن‌منظور، محمدبن مكرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت، دار صادر.
    • ازهرى، محمدبن احمد، 1421ق، تهذيب اللغة، بیروت، دار احياء التراث العربي‏.
    • استرآبادى، محمدجعفر، 1382، البراهين القاطعة في شرح تجريد العقائد الساطعة، تحقيق مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى، قم، مكتب الأعلام الإسلامي‏.
    • ایجی، میرسیدشریف، 1325ق، شرح المواقف، تصحيح بدرالدين نعسانى‏، قم، شریف الرضی.
    • پاينده، ابوالقاسم، 1382، نهج الفصاحة (مجموعه كلمات قصار حضرت رسول)، تهران، دنياى دانش‏.
    • تفتازانی، سعدالدین، 1409ق، شرح المقاصد، مقدمه و تحقيق و تعليق عبدالرحمن عميره‏، قم، شریف الرضی.
    • جوادی آملی، عبدالله، 1388، معاد در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 4)، تحقيق علی زمانی قمشه‌ای، قم، اسراء.
    • حسینی اردکانی، احمدبن محمد، 1369، مرآت الاکوان، تصحیح عبدالله نورانی، تهران، میراث مکتوب.
    • حسينى تهرانى‏، سيدمحمدحسين، 1423ق، معادشناسى، مشهد، نور ملكوت قرآن‏.
    • خسروى حسينى، غلامرضا، 1374، مفردات الفاظ قرآن، تهران، مرتضوي‏.
    • خوانساری، سیداحمد، 1399ق، العقائد الحقة، تهران، صدوق.
    • راغب اصفهانى، حسين‌بن محمد، 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دار القلم‏.
    • سبحانی، جعفر، 1386، العقيدة الإسلامية، قم، مؤسسه امام صادق.
    • سبزواری، ملاهادي، 1383، اسرار الحكم، تصحيح و تعلیق كريم فيضى، قم، مطبوعات دينی.
    • سهروردی، شهاب‌الدين، 1375، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، تصحيح و مقدمه هانرى كربن، سيدحسين نصر و نجفقلى حبيبي، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي.
    • شهرزوری، محمدبن‌ محمود، 1383، رسائل الشجرة الالهیة في علوم الحقائق الربانیة، مقدمه و تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسة حکمت و فلسفه ایران.
    • ـــــ ، 1372، شرح حکمة الاشراق، تحقیق حسین ضیایی تربتی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    • شیرازی، قطب‌الدین، 1369، درة التاج، تصحیح سیدمحمد مشکوة، تهران، حکمت.
    • ـــــ ، 1383، شرح حکمة الاشراق، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    • صاحب، اسماعيل‌بن عباد، 1414ق، المحيط في اللغة، تحقيق و تصحيح محمدحسن ‏آل‌ياسين، بیروت، عالم الكتب‏.
    • صدرالمتألهين، 1354، المبدأ و المعاد، تصحيح سيدجلال‌الدين آشتياني، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران.
    • ـــــ ، 1363، مفاتيح الغيب، مقدمه و تصحيح محمد خواجوي، تهران، مؤسسة تحقيقات فرهنگي.
    • ـــــ ، 1375، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهين، تحقيق و تصحيح حامد ناجى اصفهانى، تهران، حكمت.
    • ـــــ ، 1981م، الحكمة المتعالية في الاسفار العقلية الاربعة، بيروت، دار احياء التراث.
    • صدوق، محمدبن ‌على، 1362، الخصال، تحقيق و تصحيح على‌اكبر غفارى، قم، جامعة مدرسين‏.
    • ـــــ ، 1378ق، عيون أخبار الرضا، تحقيق و تصحيح مهدى‏ لاجوردى، تهران، جهان‏.
    • طباطبائی، سيدمحمدحسین، 1371، الميزان في تفسير القرآن‏، قم، اسماعیلیان.
    • طوسى، محمدبن حسن، 1414ق، الرسائل العشر، قم، مؤسسة النشر الإسلامي‏.
    • علوى عاملى‏، سيدمحمد، 1381، علاقة التجريد، تصحيح و تحقيق حامد ناجى، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‏.
    • فارابی، محمدبن‌محمد و سيداسماعيل حسيني شنب غازانی، 1381، فصوص الحكمة و شرحه، مقدمه و تحقيق على اوجبی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    • فاضل مقداد، ‏جمال‌الدين، 1420ق، الأنوار الجلالية في شرح الفصول النصيرية، تحقيق على حاجى‌آبادى و عباس جلالى‌نيا، مشهد، مجمع البحوث الإسلامية.
    • فتال نیشابوری، محمدبن ‌احمد، 1375، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، رضی.
    • فخررازی، محمدبن ‌عمر، 1404ق، شرح الفخر الرازی علی الاشارات، قم، كتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفي.
    • ـــــ ، 1373، شرح عیون الحکمة، تحقیق محمد حجازی، احمدعلی سقا. تهران، موسسه الصادق.
    • فراهيدى، خليل‌بن احمد، 1409ق، كتاب العين، قم، هجرت‏.
    • فیاضی، غلامرضا و سیدمحمدمهدی نبویان، 1395، جستارهایی در فلسفه اسلامی: مشتمل بر آراء اختصاصی آیت‌الله فیاضی، قم، حکمت اسلامی.
    • قرشى، على‌اكبر، 1371، قاموس قرآن، تهران، دار الكتب الاسلاميه‏.
    • لاهيجى، عبدالرزاق، 1383، گوهر مراد، مقدمه زين‌العابدين قربانى، تهران، سايه‏.
    • مجلسی، محمدباقر، بی‌تا، حق‌اليقين‏، بی‌جا، اسلاميه.‏
    • ـــــ ، 1403ق، بحارالانوار، تصحيح جمعى از محققان، بیروت، دار احياء التراث العربي‏.
    • مدنى، على‌خان‌بن احمد، 1383، الطراز الأول و الكناز لما عليه من لغة العرب المعول، مشهد، مؤسسة آل‌البيت.
    • مرتضى زبيدى، محمد‌بن محمد، 1414ق، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحيح على شيرى، بیروت، دار الفكر.‏
    • مروارید، مهدی، 1381، بحثی پیرامون مساله‌ای از معاد در محضر استاد جوادی آملی و استاد سیدجعفر سیدان، مشهد، ولایت.
    • مصطفوی، حسن، 1385، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
    • مطهری، مرتضی، 1381، معاد، تهران، صدرا.
    • مفید، محمد‌بن ‌محمدبن نعمان، 1413ق، الإختصاص، تحقيق و تصحيح على‌اكبر غفارى و محمود محرمى زرندى، قم، المؤتمر العالمي لالفيه الشيخ المفيد.
    • مهنا، عبدالله على، 1413ق، لسان اللسان: تهذيب لسان العرب، بیروت، دار الكتب العلميه.
    • طوسي، نصيرالدين، 1374، آغاز و انجام، مقدمه و شرح و تعليقات حسن حسن زاده آملى، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    • هاشمى خويى، ميرزاحبيب الله و همكاران، 1400ق، منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة، تصحيح ابراهيم ميانجى، تهران، مكتبة الاسلامية.
    • 129 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nabavian, Seyed Mohammad Mahdi, Fathali, Mahmoud.(2025) An Evaluation Study of to the Serous Doubts abpot the Resurrection of the Dead with an Elemental Body. Ma`rifat-e Kalami, 11(1), 161-175

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Seyed Mohammad Mahdi Nabavian; Mahmoud Fathali." An Evaluation Study of to the Serous Doubts abpot the Resurrection of the Dead with an Elemental Body". Ma`rifat-e Kalami, 11, 1, 2025, 161-175

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nabavian, S, Fathali, M.(2025) ' An Evaluation Study of to the Serous Doubts abpot the Resurrection of the Dead with an Elemental Body', Ma`rifat-e Kalami, 11(1), pp. 161-175

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nabavian, S, Fathali, M. An Evaluation Study of to the Serous Doubts abpot the Resurrection of the Dead with an Elemental Body. Ma`rifat-e Kalami, 2025; 11(1): 161-175