Ma`rifat-e Kalami, Volume 13, Issue 2, No 29, Year 2025 , Pages 73-88
A Critical Analysis of Religious Science according to Ibn Hazm Qurtubi's Thought
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Fardin 
/ Assistant Professor of Theology (Philosophy), Department of Gonbad Kavus University / fjamshidi@gonbad.ac.ir
/ Assistant Professor of Theology (Philosophy), Department of Gonbad Kavus University / fjamshidi@gonbad.ac.irKokab / Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Mazandaran University / darabikokab@yahoo.com
Abstract:
The main question of this research is: what is religious science, with a case study of Ibn Hazm Qurtubi's point of view. I have used a library research method in collecting the data of this article and have presented a rational analysis and description of the data. The main finding of this research is that from Ibn Hazm's point of view, a science is religious if that science is in connection with religion in its source or end. This point distinguishes Ibn Hazm's view from some contemporary thinkers such as Ayatollah Javadi Amoli, who believe a science is religious if its subject - or what is known- is religious. Based on human goals, Ibn Hazm divides science into worldly and otherworldly sciences and introduces the otherworldly science as the "knowledge of Sharia". In his opinion, the science of Sharia, and all the sciences that serve Sharia, are considered a religious science as much as they serve the science of Sharia; but he did not pay attention to the equivocal meaning of this world and the hereafter
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تحلیل انتقادی علم دینی در اندیشه‌ی ابن‌حزم قرطبی
Abstract:
مسئله‌ی اصلی این پژوهش، چیستی علم دینی با مطالعه‌ی موردی دیدگاه ابن حزم قرطبی است. یافته‌ی اصلی این پژوهش ـ که به شیوه‌ی کتابخانه ای در جمع آوری مطالب و توصیف و تحلیل عقلانی داده ها به نگارش درآمده ـ آن است که از دیدگاه ابن حزم، ملاک دینی بودنِ علم این است که علم از طریق منبع یا غایت خود با دین در ارتباط باشد و همین مطلب وجه تمایز ابن حزم با دیدگاه برخی از اندیشمندان معاصر مانند آیت الله جوادی آملی است که ملاک دینی بودنِ علم را به موضوع یا همان معلوم می دانند. ابن حزم براساس اهداف بشری، علوم را به دو دسته‌ی دنیوی و اخروی تقسیم می کند و علم اخروی را به نام «علم شریعت» معرفی می نماید. به اعتقاد او، علم شریعت به علاوه‌ی همه‌ی علومی که در خدمت علم شریعت هستند، به میزانی که به علم شریعت خدمت می کنند، علم دینی به شمار می آیند؛ درحالی که وی از اشتراک لفظی معنای دنیا و آخرت غافل بوده است.
References:
- ابراهيم، زکريا، بي‌تا، ابن‌حزم الأندلسي المفکر الظاهري الموسوعي، قاهره، الدار المصرية للتأليف و الترجمه.
- ابن‌حزم، علي‌بن احمد، 1996، الفصل في الملل و الأهواء و النحل، تحقيق محمدابراهيم نصر و عبدالرحمن عميره، بيروت، دار الجيل.
- ـــــ ، 1980ـ1981الف، التقريب لحد المنطق، تحقيق احسان عباس، بيروت، مؤسسة العربيه.
- ـــــ ، 1980ـ1981ب، رسالة في مراتب العلوم، تحقيق احسان عباس، بيروت، المؤسسة العربيه.
- ـــــ ، 2004م، الإحکام في أصول الأحکام، تحقيق محمد محمد تامر، بيروت، دار الکتب العلميه.
- ـــــ ، 2007م ـ الف، رسالتان أجاب فيهما عن رسالتين سئل فيهما سؤال تعنيف (رسائل ابن‌حزم الأندلسي، ج 3)، تحقيق احسان عباس، بيروت، المؤسسة العربية للدراسات و النشر.
- ـــــ ، 2007م ـ ب، رسالة مداواة النفوس (رسائل ابن‌حزم الأندلسي، ج 1)، تحقيق احسان عباس، بيروت، المؤسسة العربية للدراسات و النشر.
- ابن‌سينا، حسين‌بن عبدالله، 1379، النجاة من الغرق في بحر الضلالات، مقدمه و تصحيح محمدتقي دانش‌پژوه، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
- اندلسي، صاعد‌بن احمد، 1912م، طبقات الامم، بيروت، المطبعة الکاثوليکيه للآباء اليسوعين.
- بقطر، امير، 1352ق، «خصومة قديمة بين الرجل و المرأة»، الهلال، سال چهل و يکم، ش 9، ص 1228-1235.
- حسن‌زاده آملي، حسن، 1388، سدرة المنتهي في تفسير القرآن المصطفي، قم، الف لام ميم.
- سعد، عبدالسلام، 2009م، ابن‌حزم بين الفلاسفة و المتکلمين، رساله دکتري فلسفه، الجزاير، دانشکده علوم انساني و اجتماعي دانشگاه الجزائر.
- سوزنچي، حسين، 1389، «علم ديني از منظر آيت‌الله جوادي آملي» اسراء، سال دوم، ش 2، ص 63ـ88.
- صالح، احمد عبدالمجيد، 2010م، مخالفات ابن‌حزم للمذاهب الأربعة في وسائل الإثبات، پاياننامه کارشناسي ارشد، قسم القضاء الشرعي، فلسطين، دانشکده الدراسات العليا، دانشگاه الخليل فلسطين.
- صدرالمتألهين، 1363، مفاتيح الغيب، تصحيح محمد خواجوي، تهران، مؤسسة تحقيقات فرهنگي.
- علي، سعيداسماعيل، 1987، بحوث في التربية الإسلامية، قاهره، مركز التنمية البشرية والمعلومات.
- فروخ، عمر، 1367ق، «نظرية المعرفة عند ابن‌حزم» المجمع اللغة العربية بدمشق، سال بيست و سوم، ش 2، ص 201-218.
- کربن، هانري، 1396، تاريخ فلسفه اسلامي، ترجمة جواد طباطبايي، تهران، مينوي خرد.
- مجلسي، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، تصحيح جمعي از محققان، چ دوم، بيروت، دار احياءالتراث العربي.
- معوض، محمود، 1395ق، «نظرية المعرفة الاسلامية في فکر ابن‌حزم»، منبرالاسلام، سال سي و سوم، ش 6، ص 162ـ164.
- ناجي، نسيلة، 2015م، ابن‌حزم آرائه و منهجه و مذهبه الفقهي، پاياننامه کارشناسي ارشد تاريخ، الجزاير، دانشکده علوم انساني و علوم اجتماعي.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Fardin, , Mohammad ali, , Kokab.(2025) A Critical Analysis of Religious Science according to Ibn Hazm Qurtubi's Thought. Ma`rifat-e Kalami, 13(2), 73-88
Fardin ; Mohammad ali ; Kokab ."A Critical Analysis of Religious Science according to Ibn Hazm Qurtubi's Thought". Ma`rifat-e Kalami, 13, 2, 2025, 73-88
, F, , M, , K.(2025) 'A Critical Analysis of Religious Science according to Ibn Hazm Qurtubi's Thought', Ma`rifat-e Kalami, 13(2), pp. 73-88
