Ma`rifat-e Kalami, Volume 1, Issue 4, No 4, Year 2025 , Pages 179-208
Voluntarism as a Foundation for Religious Science; according to the Theory of Academy of Islamic Sciences
Article Type:
Promotional
Writers:
Seyyed Mohammad Taghi / * Ph.D Student of Philosophy of Sciences and Technology, the Human Sciences and Cultural Studies research Center / smtm_abtahi@Yahoo.com
Abstract:
The present paper briefly introduces the approach of the academy of Islamic sciences to "religious science". One of its most basic foundations, which is called "voluntarism" in the literature of epistemology and philosophy of science, has been investigated and the doubts raised about them have been resolved. Finally, some of its ambiguous points and wrong logical requirements, weakness in providing arguments against realism, its lack of giving a precise description of anti-realism approach and inattention to its requirements have been discussed and analyzed. Also, the incompatibility of this theory with respect to realistic tendency has been explained.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :اراده‌گرایی، به مثابه مبنایی برای علم دینی در نظریه‌ی فرهنگستان علوم اسلامی
Abstract:
در این مقاله، رویکرد فرهنگستان علوم اسلامی به «علم دینی» به اجمال معرفی شده است. همچنین یکی از اصلی ترین مبانی آن، که در ادبیات معرفت شناسی و فلسفة علم با عنوان «اراده گرایی» شناخته می شود، با روش تحلیلی بررسی، و به برخی از اشکالات وارد بر آن، پاسخ داده شده است. در نهایت، برخی از نکات مبهم و لوازم منطقی نادرست آن و ضعف در ادلة ردّ واقع گرایی، عدم توصیف و تبیین دقیق رویکرد ضدواقع گرایی و بی توجهی به لوازم آن و همچنین ناسازگاری این نظریة از حیث واقع گرابودن، تحلیل شده است.
References:
- آذربايجاني، مسعود، «بازخواني نظريه ايمان به مثابه اراده معطوف به باور از ويليام جيمز»، پژوهش‌هاي فلسفي کلامي، ش 36، تابستان 1387، ص 5 – 26.
- ـــــ ، «توجيه ايمان از ديدگاه ويليام جيمز»، پژوهش‌هاي فلسفي کلامي، ش 19، بهار 1383، ص 3-16.
- ابراهيمي ديناني، غلامحسين، ماجراي فکر فلسفي در جهان اسلام، چ دوم، تهران، طرح نو، 1379.
- استرن، جوزف پيتر، نيچه، ترجمة عزت‌الله فولادوند، تهران، طرح نو، 1373.
- باربور، ايان، «دیدگاه های مختلف درباره ارتباط علم و دين»، ترجمة پیروز فطورچی، ذهن، ش 4، زمستان 1379، ص 59-86.
- باقري، خسرو، هويت علم ديني، نگاهي معرفت شناختي به نسبت دين با علوم انساني، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1382.
- پايا، علي، «ملاحظاتي نقادانه درباره دو مفهومي علم ديني و علم بومي»، حکمت و فلسفه، سال سوم، ش11، تابستان و پائيز 1386، ص 39-76.
- پلانتينجا، آلوين، علم دوئمي يا علم آگوستيني، در: مجموعه مقالات جستارهاي در فلسفه دين، ترجمة مرتضي فتحي‌زاده، قم، انجمن معارف قم، 1383.
- پور‌سينا، زهرا، تاثير گناه بر معرفت با تکيه بر آراء آگوستين قديس، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 1385
- ـــــ ، «آموزه ايمان مي‌آورم تا بفهمم، تجلي عقل گرايي اراده گرايانه آگوستيني»، پژوهش‌هاي فلسفي کلامي، سال نهم، ش33، پائيز 1386، ص 3 – 22.
- ـــــ ، «تاثير گناه بر معرفت»، نامه مفيد، ش 30، تابستان 1381، ص 125-144.
- پيترز، تد، «هشت نوع ارتباط علم و دين»، ترجمة حميدرضا آيت‌اللهي، روزنامه اطلاعات، 8/10/1386
- توکلي، غلامحسين، «کيرکگور و اراده گروي»، نامه مفيد، ش 28، زمستان 1380، ص 27-40.
- جوادي، محسن، «علم ديني از ديدگاه پلانتينجا»، روش شناسي علوم انساني، سال چهاردهم، ش57، زمستان 1387، ص 7-28.
- حاج حسيني، مرتضي، «بررسي و تحليل نظريه مطابقت صدق در فلسفه اسلامي»، نامه مفيد، ش 41، فروردين و ارديبهشت 1383، ص 109-122.
- حسني، سيد حميدرضا و همکاران، علم ديني، ديدگاه ها و ملاحظات، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
- حيدري، مقدم، «ريشه‌هاي واقع‌گرايي در نگرش غير واقع گرايانه تامس کوهن»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، سال يازدهم، ش 43، تابستان 1384، ص 107-123.
- خندان، علي‌اصغر، مغالطات، چ سوم، قم، بوستان کتاب، 1386.
- دهباشي، مهدي، «تشکيک در نظريه مطابقت در صدق و کذب قضايا از ديدگاه فلاسفه اسلامي»، معرفت، ش 8، بهار 1373، ص 34-39.
- رشاد، علي‌اکبر، «معيار علمي ديني»، ذهن، ش 33، بهار 1387، ص 5 – 12.
- روزنبرگ، الکس، فلسفه علم، ترجمة مهدي دشت بزرگي و فاضل اسدي امجد، قم، طه، 1384.
- زيباکلام، سعيد، تعلقات و تقويم ديني علوم، در مجموعه مقالات علم ديني، ديدگاه ها و ملاحظات، به کوشش حميد رضا حسني و ...، چ سوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
- ـــــ ، معرفت شناسي اجتماعي، طرح و نقد مکتب ادينبورا، تهران، سمت، 1384.
- سرل، جان، ذهن، مغز و علم، ترجمه امیر دیوانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1382.
- سروش، عبدالکريم، اسلام و علوم اجتماعي، نقدي بر ديني کردن علم، در مجموعه مقالات علم ديني، ديدگاه‌ها و ملاحظات، به کوشش حميد رضا حسني و ...، چ سوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
- شوپنهاور، آرتور، جهان همچون اراده و تصور، ترجمة رضا ولي ياري، تهران، نشر مرکز، 1388.
- شوشتري، قاضي نورالله، احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم، کتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي، 1351.
- طائفي، علي، بحران جامعه شناسي در ايران، ارائه شده در همايش علم بومي امکان يا امتناع، بزرگداشت پروفسور العطاس در دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، در: سايت جامعه شناسي ايران:
- http://sociologyofiran.com/index.php?option=com_content&task=view&id=12&Itemid=35
- عابدي شاهرودي، علي، نظريه علم ديني بر پايه سنجش معادلات علم و دين، در: مجموعه مقالات علم ديني، ديدگاه ها و ملاحظات، به کوشش حميد رضا حسني و ...، چ سوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
- فتحعلي خاني، محمد، «علم ديني»، حوزه و دانشگاه، سال چهارم، ش 16و17، پائيز و زمستان 1377، ص74-90.
- فيروزجايي، يار علي، «معرفت بي واسطه در ديدگاه فرگه»، ذهن، ش 15 و 16، پائيز و زمستان 1382، ص 33ـ52.
- ـــــ ، چنين گفت نيچه؛ معرفي و نقد فيلسوفان مغرب زمين، تهران، کانون انديشه جوان، 1386، ص85-94.
- کالينز، هري و ترور پينچ، «آنچه همگان بايد درباره علم بدانند، معرفي شده توسط سعيد زيبا کلام با عنوان "از چيستي علم تا چگونگي علم"»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، سال نهم، ش 34، بهار 1382، ص 171-198.
- کچوئيان، حسين، جامعه شناسي مسيحي، در: مجموعه مقالات دين و علوم اجتماعي، به کوشش مجيد کافي، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1383.
- کواين، ویلارد ون اورمن، شبکه باور، ترجمة امير ديواني، تهران و قم، سروش و طه، 1381.
- ـــــ ، کل گرائي، در: مجموعه مقالات ديدگاه ها و برهان ها، ترجمة شاپور اعتماد، تهران، نشر مرکز، 1375.
- گلشني، مهدي، از علم سکولار تا علم ديني، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1377.
- ـــــ ، ديدگاه‌هاي فلسفي فيزيکدانان معاصر، چ چهارم، تهران، امير کبير، 1385.
- گيليس، دانالد، فلسفه علم در قرن بيستم، ترجمة حسن ميانداري، تهران و قم، سمت و طه، 1381.
- لازي، جان، درآمدي تاريخي به فلسفه علم، ترجمه علي پايا، تهران، سمت، 1377.
- مرادي، مجيد، اسلامي سازي معرفت، گردآوري و ترجمه مقالات متفکران عرب در موضوع اسلامي سازي معرفت، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
- مصباح يزدي، محمدتقي، آموزش فلسفه، چ11، قم، سازمان تبليغات اسلامي، 1389.
- مطهري، مرتضي، مجموعه آثار، پاورقي بر اصول فلسفه و روش رئاليسم، تهران، صدرا، 1376.
- ملکيان مصطفي، تاملاتي چند در باب امکان و ضرورت اسلامي شدن دانشگاه ها، در: مجموعه مقالات راهي به رهايي، تهران، نگاه معاصر، 1381.
- ـــــ ، پيش‌فرض‌هاي بازسازي اسلامي علوم انساني، در: مجموعه مقالات علم ديني، ديدگاه ها و ملاحظات، به کوشش حميد رضا حسني و ...، چ سوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
- ميبدي، ابوالفضل رشيدالدين، تفسير كشف الأسرار و عده الابرار، تهران، دانشگاه تهران، بي‌تا.
- ميرباقري، سيد محمد‌مهدي، جهت‌داري علوم از منظر معرفت‌شناسي، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 1387.
- ـــــ ، در مجموعه يادي از استاد، قم، دفتر فرهنگستان علوم اسلامي، 1380.
- ـــــ ، علم ديني، ابزار تحقق اسلام در عمل اجتماعي، در: مجموعه مقالات علم ديني، ديدگاه ها و ملاحظات، به کوشش حميد رضا حسني و ...، چ سوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
- نيچه، فريدريش، اراده معطوف به قدرت، آزمايشي در ديگرگوني همه ارزشها، ترجمة محمد باقر هوشيار، تهران، نشر و پژوهشي فرزان روز، 1377.
- هال، لويس ويليام هلزي، تاريخ و فلسفه علم، ترجمة عبدالحسين آذرنگ، چ سوم، تهران، سروش، 1376.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Seyyed Mohammad Taghi.(2025) Voluntarism as a Foundation for Religious Science; according to the Theory of Academy of Islamic Sciences. Ma`rifat-e Kalami, 1(4), 179-208
Seyyed Mohammad Taghi ."Voluntarism as a Foundation for Religious Science; according to the Theory of Academy of Islamic Sciences". Ma`rifat-e Kalami, 1, 4, 2025, 179-208
, S.(2025) 'Voluntarism as a Foundation for Religious Science; according to the Theory of Academy of Islamic Sciences', Ma`rifat-e Kalami, 1(4), pp. 179-208
