Investigating the View of Denying God's Infiniteness
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Rohollah / PhD Student at Imam Khomeini Institute of Education and Research / darentezarenoor@chmail.ir
Gholam Reza Fayyazi / Professor of Philosophy at Imam Khomeini Institute of Education and Research / g.faiyazi@gmail.com
Abstract:
Some believe that God cannot be considered "infinite" because, firstly, "infiniteness" is the modes of the quantitative entities. Secondly, an infinite being contains infinite plurality that is incompatible with God's true unity. Third, the infinite being, itself, is impossible to exist. Therefore, they argue that the narrations that speak of God's infiniteness do not actually mean that God is infinite, because the relationship between finiteness and infiniteness is the relationship between habitus and non-habitus. Hence, by denying finiteness in the quantitative entities, infiniteness cannot be deduced, just as with denying literacy in the stone, it cannot be argued that "the stone is illiterate." Since the followers of this view adhere to this idea because of their religious concerns for supporting narrative arguments, after analyzing the claims of the deniers of this view, we have proved God's infinity through the religious texts to provide a detailed answer to the deniers of God’s infiniteness. Using the rational and narrative method, this paper proves God's infiniteness, and evaluates the opposite view.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی دیدگاه انکار عدم تناهی خداوند
Abstract:
برخی بر این اعتقادند که خداوند را نمی توان «نامتناهی» دانست؛ زیرا اولاً، «عدم تناهی» از شئون موجوداتِ مقداری است. ثانیاً، نامتناهی دربردارنده‌ی کثرت بی نهایت است و این با وحدت حقه‌ی خداوند ناسازگار است. ثالثاً، موجود نامتناهی، خود امری محال است و قابلیت وجود ندارد. از این رو، روایاتی را که از حد نداشتن خداوند سخن می گویند، به معنای نامتناهی بودنِ خداوند نمی دانند؛ زیرا رابطه‌ی میان تناهی و عدم تناهی مقداری، رابطه‌ی ملکه و عدم ملکه است و برای همین، با نفی تناهی از وجود غیر مقداری، نامتناهی بودن را نمی توان نتیجه گرفت؛ چنان که با نفی سواد از سنگ، نمی توان نتیجه گرفت که «سنگ بی سواد است». این نوشتار در دو مرحله به بررسی این دیدگاه پرداخته است. ابتدا ادعای منکران را تحلیل کرده است تا سخنان صحیحشان را از سقیم بازشناسد. اما ازآن رو که پیروان این دیدگاه به خاطر دغدغه‌ی دینی و حمایت بیشتر از ادلۀ نقلی به آن سو رفته اند، در بخش دوم، که بیشتر این نوشتار را تشکیل می دهد، عدم تناهی خداوند را از طریق متون دینی اثبات کرده است تا به کمک ادلۀ نقلی، پاسخی تفصیلی به منکران عدم تناهی خداوند، داده باشد. بنابراین، پژوهش حاضر ضمن بهره بردن از روش «عقلی»، بر روش «نقلی» تأکیدِ ویژه ای دارد تا علاوه بر اثبات عدم تناهی خداوند، دیدگاه مخالف را نیز ارزیابی کند.
References:
- على‌بن الحسين، 1376، الصحيفة السجادية، قم، الهادى.
- ابن‌طاووس، على‌بن موسى، 1409ق، إقبال الأعمال، چ دوم، تهران، دار الكتب الإسلاميه.
- بحراني، ابن‌ميثم، 1417ق، ترجمه شرح نهج‌البلاغه، مشهد، مجمع البحوث الإسلامية التابعة للآستانة الرضوية المقدسة.
- ثقفي، ابراهيم‌بن محمد، 1410ق، الغارات أو الإستنفار و الغارات، قم، دارالكتاب الإسلامي.
- حلي، حسن‌بن يوسف، 1413ق، كشف المراد في شرح تجريدالاعتقاد، تعلیق حسن حسن‌زاده آملى، چ چهارم، قم، مؤسسة النشر الإسلامي.
- شريف رضى، محمدبن حسين، 1414ق، نهج‌البلاغه، قم، هجرت.
- شعيري، محمدبن محمد، بى‌تا، جامع الأخبار، نجف، مطبعة حيدرية.
- صدرالمتألهين، 1383، شرح أصول الكافي، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى.
- صدرالمتألهين، 1981 م، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، چ سوم، بيروت، دار احياء التراث.
- ـــــ ، 1378ق، عيون أخبار الرضا، تهران، جهان.
- صدوق، محمدبن على، 1398ق، التوحيد، قم، جامعه مدرسين.
- ـــــ ، 1403ق، معاني الأخبار، قم، جامعه مدرسين.
- طباطبائى، سيدمحمدحسين، 1417ق، الميزان فى تفسير القرآن، چ پنجم، قم، جامعه مدرسين.
- طبرسى، احمد‌بن على، 1403ق، الإحتجاج على أهل اللجاج، مشهد، مرتضى.
- عاملي كفعمى، ابراهيم‌بن على، 1418ق، البلد الأمين و الدرع الحصين، بيروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات.
- ـــــ ، 1405ق، المصباح للكفعمي (جنة الأمان الواقية و جنة الإيمان الباقية)، چ دوم، قم، دار الرضي (زاهدي).
- عياشى، محمدبن مسعود، 1380ق، تفسير العياشي، تهران، المطبعة العلمية.
- فراهيدى، خليل‌بن احمد، 1409ق، كتاب العين، چ دوم، قم، هجرت.
- فیاضی، غلامرضا و حسن رمضانی، 1395، نشست علمی « عدم تناهی واجب تعالی؛ مفهوم، مبانی و نتایج آن»، حکمت اسلامی، سال نهم، ش 41، ص 5ـ16.
- كلينى، محمدبن يعقوب، 1407ق، الكافي، تصحيح على‌اكبر غفارى و محمد آخوندى، چ چهارم، تهران، دار الكتب الإسلامية.
- كوفى، فرات‌بن ابراهيم، 1410ق، تفسير فرات الكوفي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- مجلسى، محمدباقر، 1403ق، بحار الأنوار، چ دوم، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
- مصباح، محمدتقي، 1383، آموزش فلسفه، چ چهارم، تهران، اميركبير.
- مفيد، محمدبن محمدبن نعمان، 1413ق، الأمالي، قم، كنگرة شيخ مفيد.
- میلانی، حسن، 1377، «اوهام پیرامون نامتناهی»، کیهان اندیشه، ش 79، ص160-166.
- ـــــ ، 1381، سراب عرفان: نگرشی به مباحث وحدت وجود، عقل‌گریزی و جبرگرایی عارفان در کتاب مقالات دکتر حسین الهی قمشه‌ای، قم، مولود کعبه.
- ـــــ ،1382، فراتر از عرفان: خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان، کرج، عهد.
- ـــــ ، 1389، «خدای نامتناهی فلسفه و عرفان در ترازوی برهان، (نقد کتابِ علی‌بن موسی الرضا و الفلسفة الالهیة نوشته آیت‌الله جوادی آملی)» سمات، ش3، ص109-150.
- نبویان، سيدمحمدمهدی، 1395، جستارهایی در فلسفه اسلامی، مشتمل بر آراء اختصاصی آیت‌الله فیاضی، قم، حکمت اسلامی.
- هاشمى خويى، ميرزاحبيب‌الله و حسن حسن‌زاده آملى، 1400ق، منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة و تكملة منهاج البراعة، چ چهارم، تهران، مكتبة الإسلامية.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Rohollah, Fayyazi, Gholam Reza.(2025) Investigating the View of Denying God's Infiniteness. Ma`rifat-e Kalami, 9(2), 7-26
Rohollah ; Gholam Reza Fayyazi."Investigating the View of Denying God's Infiniteness". Ma`rifat-e Kalami, 9, 2, 2025, 7-26
, R, Fayyazi, G.(2025) 'Investigating the View of Denying God's Infiniteness', Ma`rifat-e Kalami, 9(2), pp. 7-26
