Ma`rifat-e Kalami, Volume 10, Issue 2, No 23, Year 2025 , Pages 135-152

    Karramiyya’s Monotheistic Beliefs Reflection on the Stories of Qur’an, with Emphasis on the Commentary of Suor-Abadi

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Fahimeh / Ph.D. in Islamic Theology and Education / f.golpa@chmail.ir
    Pages: 135-152 Receive Date: 2025/04/03 Accept Date: 2025/04/03
    Abstract: 
    The story is one of the Quranic expression patterns which is very important in terms of education. The effectiveness of theological functions of Islamic denominations over the interpretation of the Quranic stories is one of the aspects of this discussion. The monotheistic beliefs of Karamiyya, one of the Islamic schools, play an important role in the interpretation of the monotheistic verses. Focusing on the monotheistic ideas of the commentary of " Suor-Abadi", one of the important commentaries of karramiyya, in the Quranic stories, this paper is proposed. Regarding the attributes of God, findings show that, it is incorrect to attribute beliefs such as incarnation, being seated, being spacio, and having organs to this sect. This school's views on God’s vision and direction impact the interpretation of the Quranic stories
    Keywords: 
    : Quranic stories
    karramiyya
    the commentary of Suor-Abadi
    monotheistic beliefs
    an indicator of faith
    Narrated Attributes (al-Ṣifāt al-Khabarīyya).
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بازتاب باورهای توحیدی کرامیه در نمای آیات قصصی با تأکید بر تفسیر سورآبادی
    Abstract: 
    «قصص» از جمله اسلوب های بیانی قرآن است که نظر به میزان پردازش آیات، از جنبه های گوناگون حائز اهمیت می نماید. یکی از این جوانب، میزان اثرگذاری کارکردهای کلامی فرق در تفسیر قصص است. با توجه به این موضوع، «کرامیه» که از فرق مهم کلامی است، نظر به باورهای منسوب در اصول توحیدی و نقش مهم این موازین در تفسیر، خیزش مطالعاتی زیادی را به خود معطوف داشته است. ازآنجاکه مبانی کلامی هر فرقه در قالب متون منتسب جلوه گر می شود، این پژوهش به بررسی تحلیلی بازتاب این اندیشه ها در قصص «تفسیر سورآبادی»، به عنوان اصلی ترین منبع تفسیری کرامیه پرداخته است. مطابق این تحقیق که نتیجه ای کاربردی در حوزۀ مطالعات تفسیر، کلام و ملل دارد، از یک سو انتساب صفاتی چون تجسیم، استوا، مکانیت و اعضا به این فرقه نادرست است؛ و از سوی دیگر، این آرا در شاخصه های مهم رؤیت و جهت، بر فحوای تفسیر قصص اثرگذارند.
    Keywords: 
    قصص
    صفات خبری
    شاخصۀ ایمان
    باورهای توحیدی
    تفسیر سورآبادی
    کرامیه
    References: 
    • آذرنوش، آذرتاش، 1375، تاريخ ترجمه از عربي به فارسي، تهران، بي‌نا.
    • آلوسي، سيدمحمود، 1415ق، روح‌المعاني في تفسير القرآن العظيم، تحقيق علي عبدالباري عطيه، بيروت، دارالکتب العلميه.
    • ابن‌تيميه، احمد، بي‌تا، منهاج‌السنۀ النبويه في نقض کلام الشيعه القدريه، رياض، مکتبه الرياض.
    • ابن‌جوزي، ابوالفرج علي‌بن‌محمد، 1412ق، المنتظم في تاريخ الامم والملوک، تحقيق محمد و مصطفي عبدالقادرعطا، بيروت، دارالکتب العلميه.
    • ابن‌کثير، اسماعيل‌بن عمرو، 1419ق، تفسير القرآن العظيم، بيروت، منشورات محمد علي بيضون.
    • ابن‌منور ميهني، محمد، 1366، اسرارالتوحيد في مقامات شيخ ابوسعيد، تصحيح محمدرضا شفيعي، تهران، آگاه.
    • ابوزهره، محمد، بي‌تا، تاريخ‌المذاهب الاسلاميه، قاهره، دارالفکر العربي.
    • استادي، رضا، بي‌تا، آشنايي با تفاسير، تهران، قدس.
    • اسفرايني، طاهر‌بن‌محمد، 1995، التبصير في‌الدين، مصر، طبع الشيخ محمدزاهد الکوثري.
    • اشعري، ابوالحسن علي بن اسماعيل، 1362، مقالات الاسلاميين و اختلاف المصلين، ترجمة محسن مؤيدي، تهران، اميرکبير.
    • اندلسي، ابن‌عطيه، 1413ق، المحرر الوجيز في تفسير کتاب العزيز، تحقيق عبدالسلام، بيروت، دارالکتب العلميه.
    • باقلاني، ابوبکر محمد‌بن طيب، بي‌تا، اعجاز القرآن، دارالکتب العلميه.
    • بستاني، محمود، 1376، تحليلي نو از قصص قرآن، تهران، اميرکبير.
    • بغدادي، ابومنصور، بي‌تا، الفرق بين الفرق و بيان الفرقه الناجيه منهم، به کوشش محمد محي‌الدين عبدالحميد، بيروت، دارالمعرفه.
    • ـــــ ، 1415ق، لباب التّأويل في معاني التّنزيل، تحقيق محمد‌علي شاهين، بيروت، دار الکتب العلميه.
    • بوزورث، ادموند، 1367، «ظهور کراميه در خراسان»، ترجمة اسماعيل سعادت، معارف، دورۀ پنجم، ش 3، ص 127-139.
    • بيضاوي، عبدالله، 1408ق، انوار التنزيل و اسرار التأويل، بيروت، دارالکتب العلميه.
    • تفتازاني، مسعود، 1409ق، شرح‌المقاصد، تحقيق عبدالرحمن عميده، قم، منشورات الرض.
    • تفليسي، حبيش، بي‌تا، وجوه القرآن، تحقيق مهدي محقق، تهران، بنياد قرآن.
    • ثعلبي نيشابوري، ابواسحاق احمدبن ابراهيم، 1422ق، الکشف والبيان عن تفسير القرآن، بيروت، دار احياء التراث العربي.
    • جوزجاني، منهاج سراج، 1334، طبقات ناصري، تهران، چاپ عبدالحي حبيبي.
    • حاجي خليفه، مصطفي‌بن عبدالله، 1941م، کشف الظنون عن اسامي الکتب والفنون، مقدمه شهاب‌الدين مرعشي، بيروت، دار احياء التراث.
    • حسيني، سيدابوالقاسم، 1379، مباني هنري قصه‌هاي قرآن، چ سوم، قم، طه.
    • حنبلي، ابن‌العماد شهاب‌الدين دمشقي، 1406ق، شذرات الذهب في اخبار من ذهب، دمشق: دار ابن‌کثير.
    • دمشقي، ابوالفداء اسماعيل‌بن عمر، 1407ق، البدايه والنهايه، بيروت، دارالفکر.
    • ذهبي، شمس‌الدين محمد‌بن احمد، 1413ق، تاريخ الاسلام والمشاهير، تحقيق عبدالسلام تدمري، چ دوم، بيروت، دارالکتب العربي.
    • رازي، ابوالفتوح، 1407ق، روض‌الجنان و روح‌الجنان في تفسير القرآن، مشهد، بنياد پژوهش‌هاي آستان قدس رضوي.
    • رازي، ابوالفتوح، 1420ق، مفاتيح‌الغيب، بيروت، دار احياء التراث العربي.
    • رازي، فخرالدين محمد، 1406ق، اساس التقديس، به کوشش احمد حجازي، قاهره، مکتبه الکليات الازهريه.
    • راغب‌اصفهاني، حسين‌بن‌محمد، 1412ق، المفردات في غريب‌القرآن، تحقيق صفوان عدنان داوودي، دمشق، دارالعلم.
    • رحمتي، محمدکاظم، 1378، «پژوهشي دربارۀ کراميان»، هفت آسمان، ش 2، ص 118-143.
    • زرکلي، خيرالدين، بي‌تا، الاعلام، بيروت، بي‌نا.
    • زرين‌کوب، عبدالحسين، 1357، جست‌وجو در تصوف ايران، تهران، اميرکبير.
    • زمخشري، محمود‌بن‌عمر، 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزيل، بيروت، دارالکتب العربي.
    • سبحاني، جعفر، 1386، سيماي عقايد شيعه، ترجمه جواد محدثي، تهران، نشر معشر.
    • سلطاني، مصطفي، 1391، «صفات خبري از ديدگاه اماميه و معتزله با تأکيد به انديشه‌هاي سيدمرتضي و قاضي عبدالجبار»، انديشه نوين ديني، دورۀ هشتم، ش 29، ص 127-146.
    • سمعاني، ابوسعيد عبدالکريم بن محمد بن منصور، 1962، الانساب، تحقيق عبدالرحمن بن يحيي المعلمي، حيدرآباد، دائرة المعارف العثمانيه.
    • سورآبادي، محمد‌بن ابي‌بکر، 1381، تفسير سورآبادي، تحقيق علي‌اکبر سعيدي سيرجاني، تهران، فرهنگ نشر نو.
    • شفيعي‌کدکني، محمدرضا، 1385، «سخنان نويافته ديگر از محمدبن کرام»، مطالعات عرفاني، ش 3، ص 56-75.
    • ـــــ ، 1377، چهره ديگر محمد کرام در پرتو سخنان نويافته او، ارج نامه ايرج، به کوشش محسن باقرزداه، تهران، طوس.
    • شهرستاني، عبدالکريم، 1404ق، الملل و النحل، بيروت، دارالعرفه.
    • صابري، حسين، 1385، «صفات خبريه در ترجمه‌ها و تفسيرهاي فارسي شيعي»، مطالعات اسلامي، ش 71، ص 65-101.
    • صريفيني، ابراهيم‌بن‌محمد، 1362، تاريخ نيشابور: المنتخب من السياق، قم، چاپ محمد کاظم محمودي.
    • طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1417ق، الميزان، قم، جامعه مدرسين.
    • طريحي، فخرالدين، 1375، مجمع‌البحرين و مطلع‌النيرين، تحقيق سيداحمد حسيني، چ دوم، تهران، کتابفروشي مرتضوي.
    • طوسي، محمدبن‌حسن، بي‌تا، التّبيان في تفسير القرآن، بيروت، دار احياء التّراث العربي.
    • عاملي، ابراهيم، 1360، تفسير عاملي، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، صدوق.
    • عبد ربه، عبدالحافظ، 1972، بحوث في قصص القرآن، بيروت، بي‌نا.
    • عسکري، ابوهلال، بي‌تا، الفروق اللغويه، تحقيق حسام‌الدين القدسي، بيروت، دارالکتب العلمي.
    • غريب‌الخميس، رمضان، بي‌تا، الامام محمد الغزالي في التفسير و علوم القرآن، دارالحرم.
    • فان اس، يوسف، 1371، «متوني دربارۀ کراميه»، ترجمه احمد شفيعي، معارف، دورۀ نهم، ش 25، ص 34 -85.
    • فراهيدي، خليل‌بن‌احمد، 1410ق، العين، قم، هجرت.
    • قشيري، عبدالکريم‌بن هوازن، بي‌تا، لطايف الاشارات، مصر، الهيئة المصرية العامّة للکتاب.
    • قطب، ابراهيم‌بن‌حسين، 1966، التصوير الفني في القرآن، قاهره، دارالشروق.
    • کاشاني، فتح‌الله، 1413ق، زبدة‌التفاسير، تحقيق مؤسسه المعارف الاسلاميه، قم، بي‌نا.
    • لامشي، ابوثناء محمودبن‌زيد، 1995م، التمهيد لقواعد التوحيد، به کوشش عبدالمجيد ترکي، دارالمغرب الاسلامي.
    • مادلونگ، ويلفرد، 1377، مکتب‌ها و فرقه‌هاي اسلامي در سده ميانه، ترجمة ابوالقاسم مسري، تهران، اساطير.
    • مالامود، ماگارت، 1379، «کراميه در نيشابور»، ترجمة محمد نظري، خراسان پژوهي، ص 70-92.
    • مستوفي، حمدالله‌بن ابي‌بکر، 1364، تاريخ گزيده، تحقيق عبدالحسين نوايي، چ سوم، تهران، اميرکبير.
    • مقدسي، محمد‌بن‌احمد، 1411ق، احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم، ط الثالثه، القاهره، مکتبه مدبولي.
    • ـــــ ، بي‌تا، البدأ والتاريخ، تحقيق بور سعيد، مکتبه الثقافه الدينيه.
    • ملبوبي، محمد‌تقي، 1376، تحليل قصص قرآن، تهران، اميرکبير.
    • مونتگمري، وات، 1386، فلسفه و کلام اسلامي، ترجمة ابوالفضل عزتي، انتشارات علمي و فرهنگي.
    • مهدوي، يحيي، 1345، «تفسير معروف به سورآبادي و تربت جام»، مجله دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران، ش 52، ص 155 تا 194.
    • ميبدي (رشيدالدين)، احمد‌بن ابي‌سعد، 1371، کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار، تهران، اميرکبير.
    • 135 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Fahimeh.(2025) Karramiyya’s Monotheistic Beliefs Reflection on the Stories of Qur’an, with Emphasis on the Commentary of Suor-Abadi. Ma`rifat-e Kalami, 10(2), 135-152

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Fahimeh ."Karramiyya’s Monotheistic Beliefs Reflection on the Stories of Qur’an, with Emphasis on the Commentary of Suor-Abadi". Ma`rifat-e Kalami, 10, 2, 2025, 135-152

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , F.(2025) 'Karramiyya’s Monotheistic Beliefs Reflection on the Stories of Qur’an, with Emphasis on the Commentary of Suor-Abadi', Ma`rifat-e Kalami, 10(2), pp. 135-152

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , F. Karramiyya’s Monotheistic Beliefs Reflection on the Stories of Qur’an, with Emphasis on the Commentary of Suor-Abadi. Ma`rifat-e Kalami, 2025; 10(2): 135-152