Ma`rifat-e Kalami, Volume 11, Issue 2, No 25, Year 2025 , Pages 55-72

    An Analysis of the Division of Creatures into Abstract and Material According to Qur'an and Narrations

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Yahya Nur-Muhammadi / Assistant Professor, Malayer University / normohamadi2531@anjomedu.ir
    Pages: 55-72 Receive Date: 2025/02/24 Accept Date: 2025/02/24
    Abstract: 
    Dividing the creatures into abstract and material in philosophy and expressing their characteristics, some thinkers believe that in some cases there are conflicts between philosophical views and some religious texts (Quranic verses and narrations) on the characteristics of the incorporeal creatures. But is it fundamentally acceptable to divide creatures into abstract and material from the point of view of religious texts, so that it can be said that there is a conflict between religious texts and philosophical views in expressing their characteristics? To understand the view of religious texts about this division, it seems that we can examine three cases of verses and narrations, I) The cases in which the creation of the first creature of God Almighty has been discussed, II) The cases in which the existence and attributes of angels have been discussed, III) The cases that deal with the divisions of the universe and the types of creatures. It seems that the division of creatures into abstract and material can be obtained from the Quranic verses and narrations.
    Keywords: 
    creatures
    abstract
    Material
    Quranic verses
    narrations.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی تقسیم مخلوقات به مجرد و مادی از منظر آیات شریفۀ قرآن و روایات
    Abstract: 
    با تقسیم موجود به مجرد و مادی در فلسفه و بیان احکام و ویژگی های هریک از آن دو، برخی اندیشمندان بر این اعتقادند که در مواردی میان دیدگاه های فلسفی و ظاهر برخی متون دینی (آیات و روایات) دربارۀ احکام مجردات، تعارضاتی وجود دارد؛ اما آیا اساساً تقسیم مخلوقات به مجرد و مادی از منظر متون دینی مورد توجه و پذیرش است تا بتوان گفت که در بیان احکام آنها میان متون دینی و فلسفه تعارض وجود دارد؟ به نظر می رسد برای اینکه به دیدگاه متون دینی در پذیرش تقسیم مزبور دست یابیم، سه موضع از آیات و روایات را می توانیم مورد بررسی قرار دهیم: 1. مواردی که به بیان خلقت اولین مخلوق خداوند متعال پرداخته شده؛ 2. مواردی که به وجود و اوصاف ملائکه توجه شده؛ 3. مواردی که تقسیماتی دربارۀ عوالم هستی و انواع موجودات ارائه شده است. به نظر می رسد از مجموع آیات و روایاتی که در این مواضع وارد شده اند، بتوان تقسیم موجودات به مجرد و مادی را از متون دینی به دست آورد.
    Keywords: 
    مجرد
    موجودات
    روایات
    آیات
    مادی
    References: 
    • نهج‌البلاغه، 1414ق، تصحيح صبحي صالح، قم، هجرت.
    • صحيفه سجاديه، 1376، قم، الهادي.
    • مصباح‌الشريعه (منسوب به امام صادق)، 1400ق، بيروت، اعلمی.
    • ابن‌جزى غرناطى، محمدبن احمد، 1416ق، كتاب التسهيل لعلوم التنزيل‏، بيروت‏‏‏، شركت دار الارقم‌بن ابى‌الارقم‏.
    • ابن‌سينا، حسين‌بن عبدالله، 1363، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
    • ـــــ ، 1404ق، الشفاء(الالهيات)، تصحيح سعيد زايد، قم، كتابخانة آيت‌الله مرعشي نجفي.
    • ابن‌شاذان قمى، شاذان‌بن جبرئيل، 1363، الفضائل، چ دوم، قم‏، شريف الرضي.
    • ابن‌طاووس، على‌بن موسى، بي‌تا، سعد السعود للنفوس منضود، قم، ‏دار الذخائر‏.
    • ـــــ ، 1409ق، اقبال الأعمال، چ دوم، تهران، بی‌جا.
    • اترك، حسين، 1383، «مراتب خلقت از دیدگاه آیات و روایات»، پژوهش‌های فلسفی و کلامی، ش 22و23، ص 28-57.
    • اربلى، على‌بن عيسي، 1381ق، كشف الغمة في معرفة الأئمه، تبريز، بني‌هاشمی.
    • اسفراینی، اسماعیل،1383، انوار العرفان، تحقیق سعید نظری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
    • امين‏، سيده‌نصرت، 1361، مخزن العرفان در تفسير قرآن‏، تهران‏‏، نهضت زنان مسلمان.
    • ايجي، عضدالدین و میرسیدشریف جرجانی، 1325ق، شرح المواقف، قم، شريف الرضي.
    • آل‌سعدى، عبدالرحمن‌بن ناصر، 1408ق، تيسير الكريم الرحمن‏، چ دوم، بيروت‏، مكتبة النهضة العربيه‏.
    • آلوسى، سيدمحمود، 1415ق، روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم‏، تحقيق على عبدالبارى عطيه، بيروت، دارالكتب العلميه‏.
    • بحرانی، هاشم‌بن سليمان، 1413ق، مدينه معاجز الأئمه الإثني عشر، قم، موسسة المعارف الاسلامیة.
    • بحرانى اصفهانى، عبدالله‌بن نورالله، 1413 ق، عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآيات و الأخبار و الأقوال (مستدرك سيده النساء إلى الإمام الجواد)، قم، مؤسسه الامام المهدی.
    • بغدادی، عبدالقاهر، 1408ق، الفرق بین الفرق، بیروت، دار الجیل و دار الآفاق.
    • بغدادى، على‌بن محمد، 1415ق، لباب التأويل فى معانى التنزيل‏، بيروت‏، دار الكتب العلميه‏.
    • بغوى، حسين‌بن مسعود، 1420ق، معالم التنزيل فى تفسير القرآن‏، بيروت، داراحياء التراث العربي.
    • بكرى، احمدبن عبدالله، 1411ق، الأنوار في مولد النبي‏، قم، شريف الرضي.
    • بهمنيار، بن مرزبان‏‏، 1375، التحصيل‏، تصحيح و تعليق مرتضى مطهرى‏‏، چ دوم‏، تهران‏، دانشگاه تهران.
    • تهانوى‏، محمدبن على، 1996م، موسوعه كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم‏، بيروت، مكتبة لبنان ناشرون‏‏.
    • جوینی، الملک، 1965م، لمع الادله في قواعد عقايد اهل السنة و الجماعة، مقدمه و تحقیق خوقيه حسين محمود، بيروت، عالم الكتب.
    • حافظ برسى، رجب‌بن محمد، 1422ق، مشارق انواراليقين في اسرار اميرالمؤمنين‏، تحقيق على عاشور‏، بيروت‏‏، اعلمي.
    • حقى بروسوى، اسماعيل‏، بي‌تا، تفسير روح البيان‏، بيروت، دارالفكر.
    • خانی، محمد، رضا خانی، ابراهیم، 1399، «مقایسه تقسیم عوالم هستی از منظر علامه طباطبایی و عرفان اسلامی»، آینه معرفت، ش 62، ص 1-20.
    • راوندي، قطب‌‌الدين، 1409ق، الخرائج و الجرائح‏، قم‏‏، مؤسسه امام مهدى‏
    • زمخشرى، محمودبن عمر، 1407ق، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل‏، چ سوم، بيروت، دار الكتاب العربي.‏
    • سورآبادى، ابوبكر عتيق‌بن محمد، 1380، تفسير سورآبادى، تهران‏‏، فرهنگ نشر نو‏.
    • سهروردی، شهاب‌الدين، 1375، مجموعه مصنفات شيخ اشراق‏، تصحيح و مقدمه هانرى كربن و سيدحسين نصر و نجفقلى حبيبى‏‏‏، چ دوم، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگى.
    • سيوطى، جلال‌الدين، 1404ق، الدر المنثور فى تفسير المأثور، قم، كتابخانة آيت‌الله مرعشي نجفي.
    • صدرالمتألهین، 1360، الشواهد الربوبيه فى المناهج السلوكيه، تصحيح سيدجلال‌الدين آشتيانى، چ دوم‏، مشهد، المركز الجامعى للنشر.
    • ـــــ ، 1363الف، مفاتيح الغيب‏، مقدمه و تصحيح محمد خواجوى‏، تهران‏، مؤسسة تحقيقات فرهنگى‏.
    • ـــــ ، 1363ب، اسرار الآیات، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    • ـــــ ، 1381، المبدأ و المعاد، تحقیق و تصحیح محمد ذبیحی و جعفر شانظری، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    • ـــــ ، 1422ق، شرح الهداية الاثيريه‏، تصحيح محمدمصطفى فولادكار، بيروت، مؤسسة التاريخ العربى.
    • ـــــ ، 1981م، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة‏، چ سوم، بيروت، دار احياء التراث.
    • صدوق، محمدبن على، 1376، الأمالي، چ ششم، تهران‏، كتابچى‏.
    • ـــــ ، 1395ق، كمال الدين و تمام النعمه‏، چ دوم‏، تهران، اسلاميه‏.
    • ـــــ ، 1398ق، التوحيد، تحقيق هاشم حسينى‏ طهرانی، قم‏، جامعة مدرسين.
    • ـــــ ، 1403ق، معاني الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    • طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1417ق، الميزان فى تفسير القرآن‏، چ پنجم، قم‏، جامعة مدرسين.
    • طبرسی، فضل‌بن حسن، 1372، مجمع البيان فى تفسير القرآن‏، تحقیق‏ محمدجواد بلاغى‏، چ سوم، تهران،‏ ناصر خسرو.
    • طوسى، محمدبن حسن، 1407ق، تهذيب الأحكام، چ چهارم، تحقيق سيدحسن موسوي خرسان، تهران، دار الكتب الاسلاميه.
    • ـــــ ، 1414ق، الأمالي‏، قم‏‏، دار الثقافه.
    • طيب، سيدعبدالحسين، 1378، اطيب البيان في تفسير القرآن، تهران، اسلام.
    • عاملي کفعمی، ابراهیم‌بن علي، 1418ق، البلد الأمين و الدرع الحصين‏، بيروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات‏‏.
    • عروسى حويزى، عبدعلي‌بن جمعه، 1415ق، تفسير نورالثقلين‏، تحقيق سيدهاشم رسولى محلاتى،‏ چ چهارم،‏ قم، اسماعيليان.
    • عضيمه، صالح، 1380، معناشناسى واژگان قرآن‏‏، مشهد مقدس، آستان قدس رضوى.
    • علوى، محمد‌بن علي‌بن حسين، 1428ق، المناقب / الكتاب العتيق‏‏، قم‏، دليل ما‏.
    • فارابى‏، ابونصر، 1413ق‏، الاعمال الفلسفيه، مقدمه، تحقيق و تعليق جعفر آل‌ياسين، بيروت، دار المناهل‏.
    • فخررازي، محمدبن عمر، 1411ق، المباحث المشرقيه فى علم الالهيات و الطبيعيات‏‏، چ دوم، قم، بيدار.
    • ـــــ ، 1986م، الأربعين في أصول الدين‏، قاهره، مكتبة الكليات الأزهريه‏‏‏.
    • فیاضی، غلامرضا، 1392، درس نامه علم‌النفس فلسفی، تحقیق و تدوین محمدتقی یوسفی، تهران، سمت.
    • فيض كاشانى، ملامحسن، 1406ق، الوافي‏، اصفهان‏‏‏، كتابخانه امام اميرالمؤمنين على.
    • فيضى دكنى، ابوالفضل، 1417ق، سواطع الالهام فى تفسير القرآن‏، قم‏، دارالمنار.
    • قرطبى، محمدبن احمد، 1364، الجامع لأحكام القرآن‏، تهران، ناصر خسرو.
    • قمى مشهدى، محمدبن محمدرضا، 1368، تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب‏، تحقيق حسين درگاهى،‏ تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‏.
    • قمى، شيخ عباس، 1414ق، سفينة البحار‏، قم،‌ اسوه.
    • قمى، على‌بن ابراهيم، 1363، تفسير القمي،‏ چ سوم، قم، دار الكتاب.
    • کاپلستون، فردریک، 1362، تاریخ فلسفه، ترجمة جلال‌الدین مجتبوی، تهران، علمی و فرهنگی.
    • كاشفى سبزوارى، حسين‌بن على، 1369، مواهب علية، تهران، اقبال.
    • كبير مدني شيرازي، سيدعلى‌خان، 1409ق، رياض‌السالكين في شرح صحيفه سيدالساجدين، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    • كلينى، محمدبن يعقوب، 1407ق، الكافي، چ چهارم، تحقيق علي‌اكبر غفاري و محمد آخوندي، تهران، دار الكتب الاسلاميه.
    • كوفى اهوازى، حسين‌بن سعيد، 1404ق، المؤمن، قم، مؤسسة الامام المهدی.
    • مازندرانى، محمدصالح، 1382ق، شرح الكافي - الأصول و الروضه، تحقيق ابوالحسن شعرانى‏‏، تهران، المكتبة الاسلاميه..
    • مجلسى، محمدباقر، 1403ق، بحارالأنوار‏، بيروت‏‏، دار احياء التراث العربي.
    • ـــــ ، 1404ق، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول‏، چ دوم، تحقيق سيدهاشم رسولى محلاتى، تهران‏، دار الكتب الاسلاميه.
    • مسعودی، علی‌بن حسين، 1384ق، مروج الذهب و معادن الجوهر، مصر، السعاده.
    • مصباح، محمدتقي، 1378، آموزش فلسفه، چ ششم، تهران، امیرکبیر.
    • مفضل‌بن عمر، بي‌تا، توحيد المفضل، چ سوم، قم، مکتبه الداوری.
    • مفيد، محمدبن محمدبن نعمان، 1413ق ـ الف، الإختصاص‏، تحقيق علي‌اكبر غفارى و محمود محرمى زرندى، قم، المؤتمر العالمى لالفيه الشيخ المفيد.
    • ـــــ ، 1413ق ـ ب، المقنعة‏، قم‏، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد.
    • مكارم شيرازى، ناصر و همكاران، 1374، تفسير نمونه، تهران‏، دار الكتب الاسلاميه.
    • ميرداماد، ميرمحمدباقر، 1403ق، التعليقه على اصول الكافي‏، قم، خيام.
    • نخجوانى، نعمت‌الله‌بن محمود، 1999م، الفواتح الالهيه و المفاتح الغيبيه‏، مصر، دار ركابى للنشر.
    • نورمحمدی، يحيي، 1398، «بررسی تقسیم به مجرد و مادی در فلسفه و تعریف آنها»، معرفت فلسفی، ش 64، ص 27ـ42.
    • نورى، ميرزاحسين، 1408ق، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل‌البيت.
    • نيشابورى، نظام الدين حسن‌بن محمد، 1416ق، تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان‏، تحقيق شيخ زكريا عميرات، بيروت‏، دار الكتب العلميه‏‏.
    • هلالى، سليم بن قيس(1405ق)، كتاب سليم بن قيس الهلالي، قم.
    • همداني، قاضي عبدالجبار، 1962ـ1965م، المغني في ابواب التوحيد و العدل، تحقيق جورج قنواتي، قاهره، الدار المصريه.
    • یوسف کرم، بی‌تا، تاریخ الفلسفة الیونانیه، بیروت، دارالقلم.
    • 61 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nur-Muhammadi, Yahya.(2025) An Analysis of the Division of Creatures into Abstract and Material According to Qur'an and Narrations. Ma`rifat-e Kalami, 11(2), 55-72

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Yahya Nur-Muhammadi."An Analysis of the Division of Creatures into Abstract and Material According to Qur'an and Narrations". Ma`rifat-e Kalami, 11, 2, 2025, 55-72

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nur-Muhammadi, Y.(2025) 'An Analysis of the Division of Creatures into Abstract and Material According to Qur'an and Narrations', Ma`rifat-e Kalami, 11(2), pp. 55-72

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nur-Muhammadi, Y. An Analysis of the Division of Creatures into Abstract and Material According to Qur'an and Narrations. Ma`rifat-e Kalami, 2025; 11(2): 55-72