Pages:
75-92
Receive Date: 2025/02/24
Accept Date: 2025/02/24
Abstract:
In the world of Islam, the schools of Allameh Tabataba’i and the neo-Mu’tazilites are two prominent trends that have proposed some methods for resolving the alleged conflict between science and religion. One of their most prominent methods is resolving the conflicts related to the language of religion. The neo-Mu’tazilites claim that their methods are effective in this regard, whereas the methods of the Allameh Tabatabai school are not. On the other hand, the followers of Allameh Tabatabai’s school consider the neo-Mu’tazilites' practices as incompatible with religion. In order to evaluate these claims, it is necessary to investigate and elaborate on the effects of both schools of thought and comparatively examine the methods of resolving the conflict related to the language of religion. Although some of the solutions offered by these two groups, such as knowing the interpretation of a religious text in literary or ethnic language, are in opposition to science, in the school of Allameh Tabatabai, the use of these methods is conditioned by the existence of a definite narrative or rational analogy whereas the neo-Mu’tazilites generalize this method to most or all religious texts. In fact, the two groups have differing methods of religious language
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی تطبیقی دیدگاه مکتب علامه طباطبائی و نومعتزلیان دربارۀ شیوههای زبان دینی رفع تعارض علم و دین
Abstract:
در جهان اسلام، مکتب علامه طباطبائی و نومعتزلیان دو جریان برجسته ای هستند که برای حل تعارض ادعایی علم و دین شیوه هایی را ارائه کرده اند. یکی از برجسته ترین شیوه های آنان، شیوه های رفع تعارض ناظر به زبان دین است. نومعتزلیان مدعی هستند، شیوه هایشان در این زمینه کارآمد است، ولی شیوه های مکتب علامه طباطبائی برای رفع تعارض کارایی ندارد. طرفداران مکتب علامه نیز شیوه های نومعتزلیان را ناسازگار با دین تلقی می کنند. برای ارزیابی دعاوی مزبور، ضروری است شیوه های رفع تعارض ناظر به زبان دین، با نظر به آثار هر دو جریان فکری به تفصیل بیان شده و مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد. هر چند در ظاهر، برخی راهکارهای هر دو گروه، مانند زبان ادبی یا زبان قوم تلقی کردن تعبیر متن دینی دارای تعارض با نظریات علمی، مشترک است، اما به جهت اینکه در مکتب علامه، استفاده از این شیوه ها مشروط به وجود قرینهی نقلی یا عقلی قطعی است، ولی برخی نومعتزلیان این شیوه را به اکثر یا تمامی متون دینی تعمیم می دهند. در واقع شیوه های زبان دینی این دو گروه متفاوت است.
References:
- ابوزید، نصر حامد، 1376الف، «تاریخمندی مفهوم پوشیده و مبهم»، ترجمه محمدتقی کرمی، نقد و نظر، ش12، ص328-375.
- ـــــ ، 1376ب، «مفهوم وحی»، ترجمه محمدتقی کرمی، نقد و نظر، ش12، ص433-376.
- ـــــ ، 1380، معناي متن: پژوهشي در علوم قرآن، ترجمه مرتضی کريمينيا، تهران، طرح نو.
- ـــــ ، 1383، نقد گفتمان دینی، ترجمه حسن يوسفي اشکوري و محمد جواهرکلام، تهران، يادآوران.
- ـــــ ، 1386، «قرآن و فرهنگ زمانه»، خردنامه همشهری، ش20، ص49-51،
- www.nasr-hamed-abuzayd.blogfa.com
- ـــــ ، 1996، مفهوم النص: دراسة فی علوم القرآن، چ سوم، بیروت، مرکز الثقافي العربي للطباعة و النشر و التوزیع.
- باربور، ایان، 1362، علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
- ـــــ ، 1384، «راههای ارتباط علم و الاهیات»، در: فیزیک، فلسفه و الاهیات، ترجمه همایون همتی، قم، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ص49-101.
- ـــــ ، 1392، دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- جوادی آملی، عبدالله، 1389، تسنیم، ج3، چ پنجم، قم، اسراء.
- حنفی، حسن، بیتا، من العقیدة الی الثورة، ج4، قاهره، مکتبة مدبولی، کتابخانه کلام اسلامی نور.
- ـــــ ،1380، «از نقد سند تا نقد متن 5»، ترجمه سیدمحمدحسین روحانی، علوم حدیث، ش20، ص109-148.
- خلفالله، محمد احمد، 1999م، الفن القصصی فی القرآن الکریم، الطبعة الرابعة، قاهره، سینا للنشر؛ بیروت، مؤسسة الانتشار العربی.
- رشیدرضا، محمد، 1414ق، تفسیر المنار، ج1، بیروت، دارالمعرفه.
- سروش، عبدالکریم، 1375، تفرج صنع، چ چهارم، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط.
- ـــــ ، 1386الف، «مصاحبه با میشل هوبینک»،www.drsoroush.com.
- ـــــ ، 1386ب، «بشر و بشیر»،www.drsoroush.com.
- ـــــ ، 1387، «طوطی و زنبور»،www.drsoroush.com.
- ـــــ ، 1392الف، «محمّد: راوی رؤیاهای رسولانه (1)»،www.drsoroush.com.
- ـــــ ،1392ب، «محمّد: راوی رؤیاهای رسولانه (2)»،www.drsoroush.com.
- ـــــ ، 1392ج، «محمّد: راوی رؤیاهای رسولانه (3)»،www.drsoroush.com.
- ـــــ ،1392د، «محمّد: راوی رؤیاهای رسولانه (4)»،www.drsoroush.com.
- ـــــ ،1393، «محمّد: راوی رؤیاهای رسولانه (5)»،www.drsoroush.com.
- سها، 1393، نقد قرآن، چ دوم، www.azadieiran2.wordpress.com.
- گلی، جواد و حسن یوسفیان، 1389، «جریانشناسی نومعتزله»، معرفت کلامی، ش3، ص115-142.
- طباطبائي، سیدمحمدحسین، 1374، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
- ـــــ ، 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1382، کاوشها و چالشها، ج2، چ دوم، قم، انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مطهری، مرتضی، 1372، علل گرایش به مادیگری، چ سیزدهم، تهران، صدرا.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Goli, Javad, Daneshwar, Yousof.(2025) A Comparative Study of the Viewpoints of Allameh Tabataba’i and Neo-Mu’tazilites on the Methods of Religious Language in Resolving the Conflict between Science and Religion. Ma`rifat-e Kalami, 12(1), 75-92
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Javad Goli; Yousof Daneshwar."A Comparative Study of the Viewpoints of Allameh Tabataba’i and Neo-Mu’tazilites on the Methods of Religious Language in Resolving the Conflict between Science and Religion". Ma`rifat-e Kalami, 12, 1, 2025, 75-92
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Goli, J, Daneshwar, Y.(2025) 'A Comparative Study of the Viewpoints of Allameh Tabataba’i and Neo-Mu’tazilites on the Methods of Religious Language in Resolving the Conflict between Science and Religion', Ma`rifat-e Kalami, 12(1), pp. 75-92
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Goli, J, Daneshwar, Y. A Comparative Study of the Viewpoints of Allameh Tabataba’i and Neo-Mu’tazilites on the Methods of Religious Language in Resolving the Conflict between Science and Religion. Ma`rifat-e Kalami, 2025; 12(1): 75-92