Ma`rifat-e Kalami, Volume 12, Issue 2, No 27, Year 2025 , Pages 7-24

    A Critical Study of Khajeh Nasir Al-Din Tusi's View on "God's Word

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Rahmatollah Karimzadeh / Assistant Professor of Philosophy and Theology, Department of Razavi University / karimzadeh@razavi.ac.ir
    محمداسحاق عارفی / / Assistant Professor at the Department of Philosophy and Islamic Theology
    Pages: 7-24 Receive Date: 2025/04/02 Accept Date: 2025/04/02
    Abstract: 
    One of the important belief topics seriously discussed by Islamic theologians is "God's Word". There are different views presented about the truth of the Divine word, including the opinion of Khajeh Nasir Al-Din Tusi. The question addressed by this research is whether Khajeh Nasir's explanation of the truth of God's word - based on the interpretation of his commentators - can be considered a convincing answer to the truth of God's word? Mentioning various viewpoints about the truth of God's word, this article investigates and evaluates his views based on the interpretation of the commentators of his works (Allameh Helli and Mohaqqeq Lahiji) using a descriptive-analytical and library method. I have concluded that the interpretation of Allameh Helli does not seem complete from Khajeh Nasir's point of view; and Mohaqqeq Lahiji's interpretation has some problems - in addition to the fact that he interpreted Khajeh Nasir's words according to his own point of view. Then I propose a complete and comprehensive view that is free from these problems.
    Keywords: 
    the Divine word
    conventional word
    genetic (takwini) word
    Khajeh Nasir Al-Din Tusi
    Allameh Helli
    Mohaqqeh Lahiji
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی انتقادی دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی در‌باره «کلام الهی»
    Abstract: 
    یکی از مباحث مهم اعتقادی که متکلمان اسلامی اهتمام جدی به آن داشته اند بحث «کلام الهی» است. در باب حقیقت کلام الهی دیدگاه های متفاوتی ارائه شده است. ازجمله آنها دیدگاه خواجه نصیر الدین طوسی است. پرسشی که این پژوهش بدان پرداخته این است که آیا تبیین خواجه نصیرالدین از حقیقت کلام الهی، براساس تفسیر شارحان او، می تواند پاسخی قانع کننده نسبت به حقیقت کلام الهی به شمار آید؟ این نوشتار پس از اشاره به دیدگاه های گوناگون در باره حقیقت کلام الهی، با روش توصیفی ـ تحلیلی و همچنین کتابخانه ای، دیدگاه ایشان را براساس تفسیر شارحان آثارش (علامه حلی و محقق لاهیجی) بررسی و ارزیابی کرده و به این نتیجه رسیده است که تفسیر علامه حلی از، دیدگاه خواجه نصیرالدین کامل به نظر نمی رسد؛ و تفسیر محقق لاهیجی از آن ـ افزون بر اینکه ایشان سخن خواجه نصیرالدین را طبق دیدگاه و مذاق خودش تفسیر نموده ـ با اشکالاتی مواجه است. سپس دیدگاه کامل و جامعی که از این اشکالات مبرا باشد پیشنهاد داده است.
    Keywords: 
    خواجه نصیرالدین طوسی
    علامه حلی
    کلام الهی
    محقق لاهیجی
    کلام تکوینی
    کلام اعتباری
    References: 
    • نهج‌البلاغه، 1414ق، تحقیق صبحی صالح، قم، هجرت.
    • ابن‌کثير دمشقي، اسماعيل‌بن عمر، 1419ق، تفسير القرآن العظيم، تحقيق شمس‌الدين محمدحسين، بيروت، دار الکتب العلميه.
    • ايجى، ميرسيدشريف، 1325ق، شرح المواقف، تصحيح بدرالدين نعسانى، قم، شريف الرضي.
    • آمدي، سيف‌الدين، 1423ق، ابكار الافكار في اصول‌الدين‏، تحقيق احمد محمدمهدي، قاهره، دار الكتب‏.
    • باقلاني، ابوبکر محمدبن طيب، 1425ق، الانصاف في ما يجب الاعتقاد، تحقيق محمدزاهد کوثري، بيروت، دار المکتب العلميه.
    • بحراني، ابن‌ميثم، 1406ق، قواعد المرام في علم الکلام، تحقيق سيداحمد حسيني، چ دوم، قم، كتابخانة آيت‌الله مرعشي نجفي.
    • پطرودي، قربان و نعمت‌‌الله علم‌الهدي، 1396، «بررسي ديدگاه اشاعره پيرامون کلام الهي»، آینه معرفت، ش 52، ص 109ـ128.
    • پيرهادي، محسن و محمدرضا كريمي‌والا، 1393، «تبيين فلسفي کلام الهي از نظر ملاصدرا»، پژوهشنامه فلسفه دین، ش 24، ص 109ـ132.
    • تفتازاني، مسعودبن عمر، 1409ق، شرح المقاصد، تحقيق، تعليقه و مقدمه عبدالرحمان عميره، قم، شريف رضي.
    • جرجاني، سيدشريف، 1325ق، شرح المواقف، حاشيه سيالکوتي و چلپي، مصر، مطبعة السعاده.
    • حاجي‌اسماعيلي، محمدرضا، 1389، «بررسي رويکرد کلامي اشاعره و معتزله به چيستي کلام الهي»، الهیات تطبیقی، ش 2، ص 87ـ102.
    • حلی، حسن‌بن یوسف، 1413ق، کشف المراد، تحقیق حسن حسن‌زاده آملي، چ چهارم، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
    • ـــــ ، 1375، کشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، تعليقه جعفر سبحاني، قم، مؤسسة امام صادق.
    • ـــــ ، 1386، معارج الفهم في شرح النظم، قم، دليل ما.
    • ـــــ ، 1426ق، تسليك النفس الى حظيرة القدس‏، قم، مؤسسة امام صادق.
    • ـــــ ، 1982م، نهج الحق و کشف الصدق، بيروت، دارالکتاب اللبناني.
    • حمصي رازي، سديد‌الدين، 1412ق، المنقذ من التقليد، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
    • رازي، فخر‌الدين، 1986م، الاربعين في اصول‌الدين‏، قاهره، مكتبة الكليات الازهريه.
    • زمخشري، محمودبن ‌عمر، 1407ق، الکشاف، تصحيح مصطفي حسين احمد، چ سوم، بيروت، دار الکتب العربي.
    • شهرستاني، عبدالکريم، 1364، الملل و النحل، تحقيق محمد بدران، چ سوم، قم، شريف الرضي‏.
    • ـــــ ، 1425ق، نهاية الاقدام في علم الکلام، بيروت، دارالکتب الاسلاميه.
    • طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1386، نهاية الحکمة، تصحيح و تعليق غلامرضا فياضي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1388، مجموعه رسائل، به کوشش سيدهادي خسروشاهي، چ دوم، قم، بوستان كتاب.
    • ـــــ ، 1390ق، الميزان في تفسير القرآن، چ دوم، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.
    • طبرسي، فضل‌بن حسن، 1415ق، مجمع البيان، بيروت، مؤسسة الاعلمي.
    • طريحي، فخر‌الدين، 1985م، مجمع البحرين، بيروت، دار مکتبة الهلال.
    • طوسي، نصيرالدين، 1405ق، تلخيص المحصل المعروف بنقد المحصل، چ دوم، بيروت، دار الاضواء.
    • ـــــ ، 1413ق، قواعد العقائد، بيروت، دار الغربة.
    • غزالي، ابوحامد، 1409ق، الاربعين في اصول‌الدين، بيروت، دارالکتب العلميه.
    • فاضل مقداد، 1405ق، ارشاد الطالبين الى نهج المسترشدين‏، تحقيق سيدمهدي رجائي، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي.
    • فخررازي، محمدبن عمر، 1415ق، التفسير الکبير، بيروت، دارالفکر.
    • فیومی، احمدبن محمد، 1414ق‏، المصباح المنیر، قم، هجرت.
    • قاضي عبدالجبار، 1422ق، شرح الاصول الخمسه، بيروت، دار احياء التراث العربي.
    • ـــــ ، 1962م، المغني، تحقيق جورج قنواتي، قاهره، الدار المصريه.
    • قوشچی، علاء‌الدین، 1285، شرح تجریدالاعتقاد، چ سنگي.
    • كبيري، يحيي و مهدي بلوكي، 1393، «معناشناسي کلام الهي از منظر علامه طباطبائي»، اندیشه نوین دینی، ش 38، ص 45ـ54.
    • لاهيجى، فیاض، بي‌تا، شوارق الالهام، اصفهان، مهدوی.
    • لاهيجي، عبدالرزاق، 1372، گوهر مراد، مقدمه زين‌العابدين قرباني لاهيجي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
    • ـــــ ، 1430ق، شوارق الالهام، تحقيق اکبر اسدعليزاده، قم،‌ مؤسسة امام صادق.
    • مرعشي، قاضى نورالله، 1409ق، احقاق الحق و ازهاق الباطل، مقدمه و تعليقات سيد‌شهاب‌الدين مرعشي نجفي، قم، كتابخانة آيت‌الله مرعشي نجفي.
    • مصباح يزدي، محمدتقي، 1365، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
    • مظفر، محمدحسين، 1422ق، دلائل الصدق، قم، مؤسسة آل‌البيت.
    • نصري، عبدالله و معصومه مرزبان، 1394، «تحليل تطبيقي ديدگاه علامه و فخررازي درباره تکلم الهي»، اندیشه علامه طباطبایی، ش 2، ص 31ـ60.
    • 133 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karimzadeh, Rahmatollah, , .(2025) A Critical Study of Khajeh Nasir Al-Din Tusi's View on "God's Word. Ma`rifat-e Kalami, 12(2), 7-24

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rahmatollah Karimzadeh; ."A Critical Study of Khajeh Nasir Al-Din Tusi's View on "God's Word". Ma`rifat-e Kalami, 12, 2, 2025, 7-24

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karimzadeh, R, , .(2025) 'A Critical Study of Khajeh Nasir Al-Din Tusi's View on "God's Word', Ma`rifat-e Kalami, 12(2), pp. 7-24

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karimzadeh, R, , . A Critical Study of Khajeh Nasir Al-Din Tusi's View on "God's Word. Ma`rifat-e Kalami, 2025; 12(2): 7-24