معرفت کلامی، سال چهاردهم، شماره دوم، پیاپی 31، پاییز و زمستان 1402، صفحات 191-208

    ظرفیت شناسی کلام اجتماعی معاصر

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    نصرالله آقاجانی / استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) / nasraqajani@gmail.com
    doi 10.22034/kalami.2024.2021798
    چکیده: 
    کلام اجتماعی به‌مثابه یکی از حوزه‌های کلامی، به تبیین و دفاع از آموزه‌ها و مسائل اجتماعی اسلام، به‌ویژه در مواجهه با مسائل اجتماعی معاصر می‌پردازد. این مقاله کوشیده است تا با توجه به اصول، مفاهیم، و روش‌های علم کلام، ظرفیت‌های آن را برای بسط کلام اجتماعی فراهم سازد. بررسی ابعاد مربوط به ظرفیت‌های اجتماعی علم کلام، در حوزه‌های گوناگونی قابل بررسی است؛ از قبیل استدلال‌های اجتماعی در موضوعات کلامی (مانند ضرورت امامت و حسن تکلیف)، طرح موضوعاتی در حوزة فرهنگ (مانند باورها و ارزش‌های فرهنگی)، و همچنین ایجاد گفتمان‌های مهم اجتماعی (همچون گفتمان توحیدگرایی در علوم اجتماعی، گفتمان امامت و جامعه‌سازی، گفتمان عدالت اجتماعی و گفتمان وحدت و تقریب اسلامی). بدیهی است که این تحقیق با روش اسنادی و مراجع به متون کلامی و نیز با تحلیل نظری آن برای پاسخ به سؤال از ظرفیت‌های کلام اجتماعی معاصر مقدور خواهد بود. با نظر به اندک بودن آثار مربوط به کلام اجتماعی، ضرورت این تحقیق از این نظر مضاعف می‌شود که برخی از روشنفکرنمایان عرفی‌گرا سخن از پایان علم کلام و تفکر الهیاتی در عصر جدید دارند و این مهم در حوزة مسائل اجتماعی و سیاسی بیشتر خود را می‌نمایاند. ازاین‌رو هدف اصلی این مقاله بسط کلام اجتماعی از طریق برجسته‌سازی ظرفیت‌های معاصر آن است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Capacities of the Contemporary Social Theology
    Abstract: 
    Social theology, a field of theology, explains and defends Islam’s social teachings and issues, especially considering contemporary social issues. Considering the principles, concepts, and methods of the science of theology, this article tries to find the capacities of this science to develop social theology. The social capacities of theology can be investigated in various fields; such as social arguments in theological issues (such as the necessity of imamate and the goodness of taklif -duty-), proposing issues regarding culture (such as cultural beliefs and values), and also creating important social discourses (such as the monotheistic discourse in social sciences, the discourse of imamate and socialization, the discourse of social justice and the discourse of unity and Islamic approximation). Obviously this research will be able to answer the question of the capacities of contemporary social discourse if it uses documentary methods and refers to theological texts and provides their theoretical analysis. Considering the small number of works related to social theology, this research is even more necessary because some conventionalist intellectuals talk about the end of theology and theological thinking in the new era, and this is more important in the field of social and political issues. Therefore, the main goal of this article is to develop social theology by highlighting its contemporary capacities.
    • نهج ‌البلاغه.
    • جعفری، عبدالله، 1394، درآمدی بر نظریه عدالت در اسلام، چ دوم، قم، المصطفی.
    • ربانی گلپایگانی، علی، 1378، درآمدی بر علم کلام، قم، دارالفکر.
    • سبحانی، جعفر، 1386، العقیدة الإسلامیة، چ سوم، قم، مؤسسة امام صادق(ع).
    • سیدمرتضی، علی‌بن حسین، 1410ق، الشافی فی الأمامه، چ دوم، تهران، مؤسسة الصادق(ع).
    • شهید اول، ابوعبدالله شمس‌الدین محمدبن مکی، 1380، أربع رسائل کلامیه، قم، بوستان کتاب.
    • صدوق، ابوجعفر محمدبن علرضیى‌، بی‌تا، علل الشرائع، قم، داورى.‏
    • صدوق، ابوجعفر محمدبن علرضیى، ‏1378، عیون أخبار الرضا(ع)، تهران، جهان‏.
    • طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    • طوسی، خواجه نصیرالدین، 1413ق، قواعد العقاید، لبنان، دارالغربه.
    • طوسی، محمد‌بن حسن، 1406ق، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، چ دوم، بیروت، دارالأضواء.
    • عبدلی، مرضیه، 1396، کلام اجتماعی اسلام، چیستی، گستره و روش، بی‌جا، معارف.
    • فارابی، ابونصر، 1995، آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، بیروت، مکتبة ‌الهلال.
    • فرامرز قراملکی، احد، 1378، هندسة معرفتی کلام جدید، مؤسسة فرهنگی دانش و اندیشة معاصر.
    • لاهیجی، فیاض، 1383، گوهر مراد، مقدمة زین‌‌‌العابدین قربانی، تهران، سایه.
    • مطهری، مرتضی، 1392، مجموعه‌آثار، چ بیست‌ویکم، تهران، صدرا.
    • مفید، محمدبن محمد، 1413ق، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، بی‌جا، المؤتمر العلمی للشیخ المفید.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله، بی‌تا، صحیفة امام، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آقاجانی، نصرالله.(1402) ظرفیت شناسی کلام اجتماعی معاصر. دو فصلنامه معرفت کلامی، 14(2)، 191-208 https://doi.org/10.22034/kalami.2024.2021798

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    نصرالله آقاجانی."ظرفیت شناسی کلام اجتماعی معاصر". دو فصلنامه معرفت کلامی، 14، 2، 1402، 191-208

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آقاجانی، نصرالله.(1402) 'ظرفیت شناسی کلام اجتماعی معاصر'، دو فصلنامه معرفت کلامی، 14(2), pp. 191-208

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آقاجانی، نصرالله. ظرفیت شناسی کلام اجتماعی معاصر. معرفت کلامی، 14, 1402؛ 14(2): 191-208