معناي «نفي صفات» در آموزه¬هاي شيعي از ديدگاه سيداحمد كربلايي و سيدمحمدحسين طباطبائي

سال هشتم، شماره اول، پياپي 18، بهار و تابستان 1396

مهدي ساعتچي / دانشجوي دكتري كلام اسلامي دانشگاه شهيد مطهري                                  m.saatchi85@gmail.com

محمد سعيدي مهر / استاد گروه فلسفة دانشگاه تربيت مدرس                                               saeedimehr@yahoo.com

دريافت: 13/11/1395 ـ پذيرش: 16/03/1396

چكيده

برخي احاديث در منظومة روايي شيعه، آموزۀ نفي صفات را به عنوان كمال توحيد و نظام توحيد معرفي كرده اند. تفاسير متعددي از اين روايات شده است؛ از جمله صدرالمتألهين و شارحان وي كوشيده اند اين روايات را بر نظرية عينيت مصداقي تطبيق دهند؛ اما برخي از عالمان شيعه چون سيداحمد كربلايي و سيدمحمدحسين طباطبائي بر آن اند كه اين روايات معنايي دقيق تر از نظريۀ عينيت را افاده مي كنند. سيداحمد كربلايي در مكاتبات خود با شيخ محمدحسين اصفهاني و علامة طباطبائي در آثار متعددي با رويكردي عرفاني در اين باره بحث كرده  و با اقامۀ برهان عقلي و ژرف كاوي ادلة نقلي نظريۀ خود را مدلل ساخته اند. مقاله حاضر مي كوشد پس از طبقه بندي و تحليل تفاسير گوناگون اين روايات، به اثبات اين مدعا همت گمارد كه در ميان آراي انديشمندان مسلمان، تفسير عرفاني روايات يادشده (به ويژه با تقرير علامه طباطبائي) با آموزۀ پيشوايان شيعه در تبيين رابطة ذات و صفات الهي هماهنگي بيشتري دارد.

كليدواژه ها: نفي صفات، توحيد اطلاقي، توحيد صفاتي، سيداحمد كربلايي، علامه طباطبائي.