تأمّلي بر روايت ابن‌سعد از مسئلة جانشيني رسول‌خدا صلي الله عليه واله وسلم

سال نهم، شماره اول، پياپي 20، بهار و تابستان 1397

سیدعلی مستجاب الدعواتی / دانشجوی دکتری عرفان و تصوف، دانشگاه سمنان    mostajab@semnan.ac.ir
فاطمه خان‌صنمی/ دانشجوی دکتری مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم     khansanamif@yahoo.com
شعبان‌علی خان‌صنمی/ دانشیار گروه معارف، دانشگاه علوم پزشکی قم    Sh_khansanami@yahoo.com
دريافت: 16/11/96 ـ پذيرش: 25/4/97

چکیده
ابوعبدالله محمدبن‌سعدبن‌مَنِیع (۱۶۸–۲۳۰ ق / ۷۸۴–۸۴۵ م) مشهور به ابن‌سعد مورخ و سیره‌نویس، صاحب تألیف مفصل و کم‌‌نظیر طبقات الکبری است. وی در میان دانشمندان و مورخین بعد از خود، به مورد اعتماد بودن در نقل روایات شهرت داشت و به همین دلیل مورخین بعد از او بسیار به او ارجاع داده‌اند؛ اما در این میان مسئله جانشینی رسول‌خدا صلی الله علیه واله وسلمدر کتاب طبقات الکبری ابن‌سعد به‌گونه‌ای گزارش شده است که آشکارا دیدگاه نویسنده را در برجسته کردن اعتقاد خود نشان می‌دهد. در این گزارش‌ها ابن‌سعد به خواننده القا می‌کند که تنها نامزد مورد علاقة رسول‌خدا صلی الله علیه واله وسلمبرای جانشینی پس از خود، کسی جز ابوبکر نبوده؛ این در حالی است که گزارش‌های مخالف و همچنین روایات پیامبر دربارة مقام و موقعیت ممتاز علی علیه السلام را نادیده می‌گیرد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی قصد دارد از حقیقت گزارش‌های جانبدارانه، گزینشی و تحریف‌شدة نویسندة طبقات در خصوص مسئلة جانشینی رسول‌خدا صلی الله علیه واله وسلمپرده بردارد.
کلیدواژه‌ها: ابن‌سعد، ابوبکر، سقیفه، جانشینی.