نقد و بررسي روش‌شناختي نظرية «تفاوت معنا و مراد» ابوزيد؛ در تفاسير ارزش‌افزايانه از متون ديني

سال دهم، شماره دوم، پياپي 23، پاييز و زمستان 1398

ثمانه علوي / دکتري فقه و مباني حقوق اسلامي، مدرس دانشگاه حکيم سبزواري     s.alavi5892@gmail.com
سيدجواد خاتمي / استاديار گروه فقه و مباني حقوق اسلامي دانشگاه حکيم سبزواري     khatami455@gmail.com
دريافت: 07/05/1398 ـ پذيرش: 13/09/1398
چکيده
نصر حامد ابوزيد، در بخشي از نظرية «تفسير عصري از متون» خويش قائل شده است که ميان معنا و مراد تفاوت وجود دارد. از‌آنجايي‌که در تفاسير ارزش‌افزايانه، هدف مفسر به حدّ اعلاي ارزش رساندن يک اثر است و از جهتي عواملي همچون پيدايش پرسش‌هاي جديد، پديداري نيازهاي نو و افزايش سطح علمي مفسر، نيازمندي به تفاسير عصري را درپي دارند، به ‎نظر مي‎رسد نظرية تفسيري وي مي‎تواند به‌عنوان راهکاري براي نيل به تفاسير ارزش افزايانه قصدگرا، که به‌معناي فهم بهتر از متن و مرادات ماتن در طول زمان است، مورد امعان نظر قرار گيرد. اما نتايج حاصل از چنين نگرش‎هايي، چنانچه در آن ضوابط فهم متن رعايت نشود، ممكن است به تهديدات معرفتي، همچون عدمِ امکانِ اعتبارسنجي تفاسير، و دنيوي و عرفي کردن دين بينجامد.
کليدواژه‌ها: ابوزيد، ارزش‌افزايي قصدگرا، معنا، مراد، تهديدات معرفتي.