اخلاق اجتماعي؛ ديني يا فراديني؟!

سال دهم، شماره دوم، پياپي 23، پاييز و زمستان 1398

مرتضي رضائي / استاديار گروه فلسفه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره     Arezaee4@gmail.com
زهير رضازاده / دانشجوي کارشناسي ارشد رشته فلسفه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره     Zohairrezazadeh@gmail.com
دريافت: 03/05/1398 ـ پذيرش: 04/10/1398
چکيده
تبيين صحيح از رابطة دين و اخلاق از دغدغه‌هاي فيلسوفان اين دو حوزه بوده که بحث‌هاي گسترده‌‌اي دربارة آن انجام شده است. يکي از چالشي‌ترين قلمروهاي اين بحث، اخلاق اجتماعي است؛ زيرا افراد جامعه باورهاي مختلفي دارند و پيچيدن يک نسخة اخلاقي براي همة آنان چه‌بسا به تحميل ارزش‌ها و تبعيض نسبت‌ به گروهي شود که باورهاي اکثريت را قبول ندارند. هدف از تحقيق پيش‌رو، تبيين شاخصه‌هاي اخلاق ديني است که به سبب برخورداري از آنها براي تنظيم روابط افراد جامعه‌اي که همه يا اکثريت آنان مسلمان‌اند، بر اخلاق فراديني اولويت مي‌يابد. از يک سو، اخلاق اجتماعي متأثر از باورهاي کلان اعتقادي، به‌دليل تأثيرات شگرف اين باورها بر عناصر مهم اخلاق، بر اخلاق فراديني که تنها بر سرشت مشترک انسان‌ها تکيه دارد، مقدم است؛ و از سوي ديگر، اخلاق اجتماعي برگرفته از متون ديني معتبر، به‌دليل شناخت عميق و صحيحي که به‌وسيلة وحي از انسان و افعال متناسب با سعادت حقيقي وي به دست مي‌آورد، بر اخلاق فراديني که خود را براي کشف ارزش‌هاي اخلاقي از اين منبع شناخت بي‌نياز مي‌داند، ترجيح دارد.
كليدواژ‌ه‌ها: اخلاق، اخلاق اجتماعي، اخلاق ديني، اخلاق فراديني، اخلاق اجتماعي ديني.