Ma`rifat-e Kalami, Volume 14, Issue 2, No 31, Year 2025 , Pages 140-125
A Criticism of Documenting the Theory of "Revelation Dream" by the Opinion of People of Knowledge
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Morteza Zadehbamari
/ Ph.D. of Philosophy, Imam Khomeini Educational and Research Institute / mortezazadehbameri@gmail.com
/ Ph.D. of Philosophy, Imam Khomeini Educational and Research Institute / mortezazadehbameri@gmail.comHosein mozaffari / Assistant Professor of Mysticism Department, Imam Khomeini Educational and Research Institute / Mozaffari48@Yahoo.com
/ Assistant Professor of Mysticism Department, Imam Khomeini Educational and Research Institute / Mozaffari48@Yahoo.comAbstract:
According to Soroush's point of view, revelation is a kind of dreams, and as a result, it is one of the lowest levels of religious experiences. In fact, revelation dream is the product of Prophet Mohammad’s mind and his creative and discovering conscience, and he plays an active role and is a discoverer in the process of revelation. Therefore, Prophet Mohammad does not obey God, but obeys his own discovery. As a result, the only author of the Qur'an is Prophet Muhammad and his dream. Soroush believes the idea of "revelation dream" has a historical background and believes that some great Islamic thinkers are the innovator of this theory. Mentioning some expressions of the people of knowledge or the gnostic (Ahl al-Marifat), he believes they consider a central role for the Prophet in the process of revelation and an agent role in the production and formation of the Qur'an. This article criticizes Soroush's view of “revelation dream”, using a "descriptive-analytical" method, and shows Soroush's incorrect interpretations and obvious fallacies in his interpretation of the books of the people of knowledge, and examines the mentioned passages. Contrary to Soroush's views, the people of knowledge believe, not only the meanings, but also the letters, words, combinations of words, the order of the verses and everything called "Qur'an" are revealed by God, and is not the product of Prophet's soul, and they clearly believe revelation is descended by God when Prophet was awake.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نقد استناد نظریه رؤیاانگاری وحی به آراء اهل معرفت
Abstract:
از منظر سروش، وحی از سنخ رؤیا و در نتیجه جزو پایین‌ترین مراتب تجربه‌های دینی است. در واقع وحی رؤیایی محصول ذهن و ضمیر خلاّق و کشّاف رسول اکرم(ص) است و ایشان در زمینة وحی نقش فاعلیت و کاشفیت را ایفا می‌کند. بنابراین پیامبر(ص) نه تابع خداوند، بلکه تابع کشف خویش است. در نتیجه، یگانه مؤلف قرآن حضرت محمد(ص) و رؤیای اوست. سروش دیدگاه «رؤیای رسولانه» را دارای پیشینه‌ای تاریخی می‌داند و معتقد است: برخی اندیشمندان بزرگ اسلامی از مبدعان این نظریه هستند. ایشان با ذکر برخی از عبارات اهل معرفت، آن را ناظر به محوریت پیامبر(ص) در فرایند وحی و نقش فاعلی ایشان در تولید و شکل‌گیری قرآن می‌داند. این مقاله با روش «توصیفی ـ تحلیلی» به نقد دیدگاه سروش در باب رؤیاهای رسولانه پرداخته و با بررسی عبارات مذکور در کتب اهل معرفت، پرده از تفسیرهای ناروا و مغالطات آشکار سروش برداشته است. برخلاف برداشت‌های سروش، از منظر عرفا، نه تنها معانی، بلکه حروف، الفاظ، ترکیب کلمات، نظم آیات و هر آنچه «قرآن» نامیده می‌شود، نازل‌شده از سوی خداست، نه ثمرة نفس نبی، و این افراد به‌صراحت وحی را از جانب خدا و مربوط به فضای بیداری می‌دانند.
References:
- آشتیانی، سیدجلال‌الدین، ۱۳۷۰، شرح مقدمة قیصری بر فصوص الحکم، چ سوم، تهران، امیرکبیر.
- ابن‌ترکه، صائن‌الدین، ۱۳۷۸، شرح فصوص الحکم، محقق و مصحح محسن بیدارفر، قم، بیدار.
- ابن‌عربی، محیی‌الدین، ۱۹۴۶، فصوص الحکم، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیه.
- بن‌عربی، محیی‌الدین، ۲۰۰۳، کتاب المعرفة، محقق و مصحح محمد امین ابوجوهر، دمشق، دارالتکوین للطباعة و النشر.
- بن‌عربی، محیی‌الدین، بی‌تا، الفتوحات المکیه، بیروت، دارالصادر.
- انقروی، ۱۳۸۰، شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی مولوی، ترجمة عصمت ستارزاده، چ دوم، تهران، برگ زرین.
- بالی‌زادة حنفی، مصطفی‌بن سلیمان، ۱۴۲۲ق، شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح الشیخ فادی أسعد نصیف، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- بحرالعلوم، سیدمحمدعلی، ۱۳۸۴، تفسیر عرفانی مثنوی معنوی، بی‌جا، ایران یاران.
- جامی، عبدالرحمان، ۱۴۲۵ق، شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- جامی، عبدالرحمان، ۱۳۷۰، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تحقیق و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانى، چ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
- جعفری، محمدتقی، ۱۳۷۳، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، چ دوازدهم، بی‌جا، اسلامی.
- جندی، مؤیدالدین، ۱۴۲۳ق، شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
- جوادی آملی، عبدالله، ۱۳۹۹، تفسیر تسنیم، قم، اسراء.
- حسن‌زادة آملی، حسن، ۱۳۷۸، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
- حقی بروسوی، اسماعیل، بی‌تا، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر.
- موسوی خمینی، سیدروح‌الله، ۱۴۱۰ق، تعلیقات علی شرح «فصوص الحکم» و «مصباح الأنس»، تحقیق و تصحیح حسن رحیمیان، قم، پاسدار اسلام.
- خوارزمی، تاج‌الدین حسین، ۱۳۷۹، شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح حسن حسن‌زادة آملی، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
- سبزواری، ملاهادی، ۱۳۶۹ـ۱۳۷۹، شرح المنظومه، تهران، ناب.
- سبزواری، ملاهادی، ۱۳۷۴، شرح مثنوی، تحقیق و تصحیح مصطفی بروجردی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
- سروش، عبدالکریم، ۱۳۸۵، بسط تجربة نبوی، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
- سروش، عبدالکریم، ۱۳۹۷، کلام محمد، رؤیای محمد، بی‌جا، صقراط.
- شهیدی، سیدجعفر، ۱۳۷۳، شرح مثنوی، تهران، علمی و فرهنگی.
- ملاصدرا، صدرالدین محمدبن ابراهیم، ۱۳۶۰، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، چ دوم، مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
- غزالی، ابوحامد، ۱۳۸۳، کیمیای سعادت، تحقیق و تصحیح حسین خدیو جم، چ یازدهم، تهران، علمی و فرهنگی.
- غزالی، ابوحامد، ۱۴۱۶ق، مجموعه رسائل الإمام الغزالی، بیروت، دارالفکر.
- فیض کاشانی، ملامحسن، ۱۳۷۹، عرفان مثنوی، تحقیق و تصحیح مهدی انصاری، تهران، امیرکبیر.
- قیصری، داود، ۱۳۷۵، شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران، علمی و فرهنگی.
- کاشانی، عبدالرزاق، ۱۳۷۰، شرح فصوص الحکم، چ چهارم، قم، بیدار.
- منتظری، حسینعلی، ۱۳۸۷، سفیر حق و صفیر وحی، بی‌جا، خرد آوا.
- مهائمی، علاءالدین علی‌بن احمد، ۱۴۲۸ق، خصوص النعم فی شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح احمد فرید المزیدی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- مولوی، جلال‌الدین محمدبن محمد، ۱۳۸۴، مثنوی معنوی، تصحیح نیکلسون رینولد الین و محمدحسین فروزان‌فر، تهران، ارمغان.
- همایی، جلال‌الدین، ۱۳۸۵، مولوی‌نامه؛ مولوی چه می‌گوید؟، چ دهم، تهران، هما.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Zadehbamari, Morteza, mozaffari, Hosein.(2025) A Criticism of Documenting the Theory of "Revelation Dream" by the Opinion of People of Knowledge. Ma`rifat-e Kalami, 14(2), 140-125 https://doi.org/10.22034/kalami.2024.5000661
Morteza Zadehbamari; Hosein mozaffari."A Criticism of Documenting the Theory of "Revelation Dream" by the Opinion of People of Knowledge". Ma`rifat-e Kalami, 14, 2, 2025, 140-125
Zadehbamari, M, mozaffari, H.(2025) 'A Criticism of Documenting the Theory of "Revelation Dream" by the Opinion of People of Knowledge', Ma`rifat-e Kalami, 14(2), pp. 140-125
