Ma`rifat-e Kalami, Volume 7, Issue 1, No 16, Year 2025 , Pages 151-165

    The Narrators of Bahrain's Shiite Theological Heritage

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Mahdi Soleymani Ashtiyani / PhD student of Shiism, the subdiscipline of religions / msa0121@gmail.com
    Ghasem / Assistant Professor of Al- Mostafa International University
    Abstract: 
    In order to investigate the theological ideas of the narrators and companions of the Imams, it is necessary to collect and organize their narrative heritage and evaluate their probable tendency towards theological subjects. In ancient Bahrain (including Kuwait, Ahsa ', Qatar and present Bahrain archipelago) literalism was the mainstream among the narrators and scholars of hadith, and this trend dominated the scientific domain of Bahrain for centuries. Some have even regarded the traditionalism of the later centuries in Bahrain as the continuation of the same old trend of literalism. Using the sources of Hadith and authorities and introducing Bahraini traditionalists and theologians (with an emphasis on the tribe of Abd al-Qais) in one period (the time of Imam Ali to Imam Javad), the present paper attempts to re-identify the theological history of Bahrain as an intermediate and considerable movement, show the presence of this movement and criticize the idea of absolute and unrivaled literalism among the Bahrainis.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :راویان تراث کلامی شیعه از بحرین
    Abstract: 
    برای بررسی وجود اندیشه های طاکلامی در میان راویان و اصحاب ائمه، بایسته است که کل میراث روایی ایشان جمع آوری و تبویب شود و گرایش های احتمالی آنان به موضوعات کلامی مورد ارزیابی قرار گیرد. در بحرین قدیم (شامل کویت، احساء، قطر و مجمع الجزایر بحرین کنونی) گرایش غالب راویان و محدثان، نص گرایی بوده و این جریان، حوزه‌ی علمی بحرین را قرن ها در اختیار داشته است و حتی برخی، اخبارگرایی قرون متأخر در بحرین را ادامه‌ی همان جریان نص گرای قدیم دانسته اند. در نوشتار پیش رو، با استفاده از منابع حدیثی و رجالی ضمن معرفی محدث - متکلمان بحرینی (با تأکید بر قبیله‌ی عبدالقیس) و در یک بازه‌ی زمانی (عصر امیرالمؤمنین تا امام جواد‰)، تلاش شده تا پیشینه‌ی کلامی حوزه‌ی بحرین به عنوان جریانی میانه و درخور توجه بازشناسی شود و با نمایاندن وجود این جریان، انگاره‌ی نص گرایی مطلق و بی رقیب در میان بحرینی ها نقد شود.
    References: 
    • ابن‌اثیر، علی‌بن محمّد شیبانی، 1357ق، اللباب، قاهره، مکتبة القدسی.
    • ـــــ ، 1420ق، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار الصادر.
    • ابن‌حبّان، أبوحاتم محمّدبن احمد‌، 1411ق، مشاهیر علماء الأمصار، تحقیق رزوق علی‌إبراهیم، بیروت، دار الوفاء.
    • ـــــ ، 1393ق، الثقات، تحقيق عبدالمعيد، حيدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانيه.
    • ابن‌حجر عسقلاني، احمد‌بن علی، 1412 ق، تقریب التهذیب، تحقیق محمّد عوّامة، چ چهارم، دمشق، دارالرشید.
    • ـــــ ، 1379ق، فتح‌الباري، تحقيق عبدالعزيز عبداللّه‏ بن‌باز، بيروت، دارالفكر.
    • ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌بن محمد، 1391ق، تاريخ ابن‌خلدون، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.
    • ابن‌داوود، حسن‌بن علي حلّي، 1392ق، رجال ابن‌داوود، تحقيق محمدصادق آل بحرالعلوم، قم، منشورات الشريف الرضي.
    • ابن‌سعد، محمّد‌بن سعد، 1377ق، الطبقات الکبری (الطبقه الخامسة من الصحابة)، تحقیق محمد‌بن صامل السلمی، بیروت، دار صادر و طائف: مکتبة الصدیق.
    • ابن‌شهر آشوب مازندراني، محمّدبن علی‌، 1412ق، مناقب آل أبی طالب (المناقب لابن شهر آشوب)، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، قم، منشورات علامه.
    • ابن‌طاووس حلي، سیدعلی‌بن موسی‌بن جعفر، 1399ق، إقبال الأعمال، تحقیق جواد القیومی الإصفهانی، تهران، مکتب الإعلام الإسلامی.
    • ابن‌غضائري، احمد‌بن حسين، 1422ق، الرجال، تحقيق محمدرضا حسينى جلالى، قم، دارالحديث.
    • ابن‌فقیه، احمدبن محمدبن اسحاق مدانی، 1996م، البلدان، بیروت، عالم الکتب.
    • ابن‌قدامة، عبدالله بن احمد، 1981م، الخراج و صناعة الکتابة، بغداد، دار الرشید للنشر.
    • ابي‌حاتم رازي، عبدالرحمن‌ بن، 1371ق، الجرح والتعديل، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
    • اقوام کرباسي، اکبر، 1391 الف، «مدرسه کلامي کوفه»، نقد و نظر، سال هفدهم، شماره 1، ص 38 – 65.
    • ـــــ ، 1391 ب، «مرجئه شيعه»، نقد و نظر، سال هفدهم، ش 3، ص 34- 66.
    • امین حسینی عاملی، سیدمحسن، 1403 ق، أعیان الشیعة، به کوشش سیدحسن امین، چ پنجم، بیروت، دار التعارف.
    • برقي، احمد‌بن محمد، 1342، رجال البرقي، تهران، دانشگاه تهران.
    • بکري، عبدالله‌بن عبدالعزيز، 1403ق، معجم ما استعجم، تحقيق مصطفي سقا، چ سوم، بيروت، عالم الکتب.
    • بلاذری، ابو الحسن احمد‌بن یحیی، 1400ق، أنساب الأشراف، بیروت، دارالنشر.
    • ثقفي، ابراهيم‌بن محمد، 1395ق، الغارات، تحقيق ميرجلال‌الدين محدث اُرموي، تهران، انجمن آثار ملّي.
    • جوهری بصری، 1405 ق، مقتضب الاثر، قم، دارالحدیث.
    • حلبی، علی‌بن برهان‌الدین، 1349ق، السیرة الحلبیة، مصر، مطبعة مصطفی البابی.
    • حرعاملي، محمدبن حسن، 1414ق، وسائل الشيعه، بيروت، دارالفكر.
    • خصیبی، حسین‌بن حمدان، 1411‌ق، الهدایة الکبری، بیروت، موسسة البلاغ.
    • خوئي، سيدابو‌القاسم، 1403ق، معجم رجال الحديث، قم، منشورات مدينة العلم.
    • سليماني آشتياني، مهدي، «تشيع و پيشينه آن در بحرين»، 1392، شيعه‌شناسي، ش 42، ص 81-114.
    • سمعانی، عبدالکریم بن‌محمّد، 1988م، الأنساب، تحقیق عبداللّه عمر البارودی، بیروت، دار الجنان.
    • صدر، حسن، 1370ق، تأسيس الشيعه لفنون الاسلام، کاظمين، دارالکتب.
    • صدوق، محمدبن علی، 1405ق، کمال‌الدین، قم، موسسة النشر الاسلامی.
    • صفار قمي، محمدبن حسن، 1404ق، بصائر الدرجات، قم، مکتبة آیة اللّه‏ المرعشی.
    • ضبی الاسدی، سیف‌بن عمر، 1972م، الفتنة و وقعة الجمل، بیروت، دارالنفائس.
    • طالقاني، سيدحسن، 1391، «مدرسه کلامي قم»، نقد و نظر، سال هفدهم، ش 1، ص 66- 90.
    • طبري، محمدبن جرير، 1415ق، دلائل الإمامة، تحقيق مؤسسة البعثة، قم، مؤسّسة البعثة.
    • طوسي، محمدبن حسن، 1417ق، فهرست الطوسي، تحقيق جواد قيومي، قم، مؤسسة نشر الفقاهة.
    • عاملى نباطى، علي‌بن يونس، 1384ق، الصراط المستقيم إلى مستحقي التقديم، نجف، المكتبة الحيدرية.
    • عیاشی، محمدبن مسعود، 1380ق، تفسير العياشی، تحقيق سيدهاشم رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمية.
    • قاضي نعمان، نعمان‌بن محمد تميمي مغربي، 1389ق، دعائم الإسلام وذكر الحلال والحرام والقضايا والأحكام، تحقيق آصف‌بن علي‌اصغر فيضي، مصر، دارالمعارف.
    • قاضي نعمان، نعمان‌بن محمد تميمي مغربي، 1412ق، شرح الأخبار في فضائل الأئمّة الأطهار، تحقيق سيدمحمد حسيني جلالي، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
    • قمي، علی‌بن ابراهیم، 1386ق، تفسیر القمّی، اعداد السید‌الطیب الموسوی الجزائری، ط. الثالثه، قم، دارالکتاب للطباعة والنشر.
    • کحاله، عمر رضا، 1368ق، معجم قبائل العرب، دمشق، مطبعة الهاشميه.
    • کلینی رازي، محمّد‌بن‏ یعقوب، 1401ق، الکافی، تحقیق علیاأکبر الغفاری، چ چهارم، بیروت، دار صعب ودار التعارف.
    • ماسينيون، لوئي، 1365ق، خطط الکوفه و شرح خريطتها، لبنان، صيدا، مطبعة العرفان.
    • مامقانی، عبداللّه، ۱۳۴۵ق، مقباس الهدایه فی علم الدرایه، نجف، مطبعة المرتضویه.
    • مزي، يونس‌بن عبدالرحمان، 1409ق، تهذيب الکمال في أسماء الرجال، تحقيق بشار عوّاد معروف، بيروت، مؤسسة الرسالة.
    • مفيد، محمدبن محمد نعمان، 1413ق، المزار، تحقيق محمدباقر ابطحي، قم، المؤتمر العالمي لألفية شيخ مفيد.
    • منجم، اسحاق‌بن حسین، 1370، آکام المرجان فی ذکر المدائن المشهورة فی کل مکان، مترجم محمد آصف فکرت، مشهد، آستان قدس رضوی.
    • منصوري راد، حسين، 1391، «عبدالله‌بن ابي‌يعفور؛ متکلمي ناشناخته از تبار محدثان اماميه»، نقد و نظر، سال هفدهم، ش ‌‌1، ص 152- 164.
    • منقری، نصر‌بن مزاحم، 1382ق، وقعة صفّین، تحقیق عبدالسلام محمّد هارون، چ دوم، قم، مکتبة آیة اللّه المرعشی.
    • مهتدي بحراني، عبدالعظيم، ۱۹۹۴م، علماء البحرين دروس وعبر، بيروت، مؤسسه البلاغ.
    • نجاشی، أحمد‌بن علی، 1408ق، رجال النجاشی (فهرس أسماءمصنّفی الشیعة)، بیروت، دار الأضواء.
    • نعمانی، ابن‌ابی‌زینب، 1422ق، الغيبة، قم، انوار الهدی.
    • هانی، عبدالرحمن عبدالکریم، 1421ق، البحرین فی صدر الاسلام، بیروت، الدارالعربیة للموسوعات.
    • همداني، حسن‌بن احمدالله، 1989م، صفة جزيرة العرب، تحقيق محمدبن علي اکوع، بغداد، دارالشؤون العامة.
    • ياقوت حموي، ياقوت‌بن عبدالله، 1399ق، معجم البلدان، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Ashtiyani, Mahdi, , Ghasem.(2025) The Narrators of Bahrain's Shiite Theological Heritage. Ma`rifat-e Kalami, 7(1), 151-165

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mahdi Soleymani Ashtiyani; Ghasem ."The Narrators of Bahrain's Shiite Theological Heritage". Ma`rifat-e Kalami, 7, 1, 2025, 151-165

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Ashtiyani, M, , G.(2025) 'The Narrators of Bahrain's Shiite Theological Heritage', Ma`rifat-e Kalami, 7(1), pp. 151-165

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Ashtiyani, M, , G. The Narrators of Bahrain's Shiite Theological Heritage. Ma`rifat-e Kalami, 2025; 7(1): 151-165