Pages:
117-190
Receive Date: 2025/02/24
Accept Date: 2025/02/24
Abstract:
The so-called "disconnection" approach to the question of the truth of reason and the scope of its validity and functions contradicts the famous Shiite approach. Based on this approach, human reason is inherently at odds with his spirit. The reason is evolvable, but the human spirit is always dark. This approach considers the function of reason in religious use limited to understanding practical matters, and the function of science limited to understanding theoretical matters. Mirza Mehdi Esfahani considers the certainty derived from sense, book, and tradition to be true, but does not validate the certainty which is derived from any argument. Followers of the “disconnection" approach generalize the forbidden analogy embedded in religion to philosophical arguments, and they oppose any deep rationalization. Mirza Mehdi Esfahani considers the theoretical reference to the method of "religious education" as merely a hint of the nature, not an argument. With the method of "inter-religious" research we criticize these beliefs: according to the verses and narrations, human reason is a level of his soul and can come to a correct understanding of theoretical and practical matters by reasoning with clear premises. In the Quran and traditions, rational reasoning has been widely used to prove theoretical and practical facts
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی و نقد رویکرد «تفکیک» با تأکید بر آراء میرزا مهدی اصفهانی در باب «حقیقت عقل و حوزهی اعتبار و کارکردهای آن»
Abstract:
رویکرد موسوم به «تفکیک» در موضوع حقیقت عقل و دامنهی اعتبار و کارکردهای آن، با رویکرد مشهور شیعی اختلاف نظر دارد. بر اساس رویکرد «تفکیک»، عقل انسان در تغایر ذاتی با روح اوست. عقل قابل تکامل است، ولی روح انسان همواره تاریک است. این رویکرد کارکرد عقل را در استعمالات دینی، منحصر به درک امور عملی، و کارکرد عِلم را منحصر به درک امور نظری می داند. میرزا مهدی اصفهانی یقین حاصل از حس و کتاب و سنّت را مطابق با واقع می داند، اما یقین حاصل از هر گونه استدلالی را معتبر نمی شمرد. پیروان رویکرد «تفکیک»، قیاسِ نهی شده در دین را به براهین فلسفی تعمیم داده، با هرگونه تعقّل عمیق مخالفت می ورزند. میرزا مهدی اصفهانی ارجاع نظری به بدیه را در مقابل روش «تعلیم دینی» می داند که صرفاً تذکر به فطرت است و نه استدلال. با روش پژوهش «درون دینی»، در نقد این باورها می گوییم: بر اساس آیات و روایات، عقل انسان مرتبه ای از روح اوست و می تواند با استدلالات متّکی به مقدّمات روشن، به درک صحیحی از امور نظری و عملی برسد. در قرآن و روایات، به وفور، از استدلالات عقلی، برای اثبات حقایق نظری و عملی استفاده شده است.
References:
- بنسينا، حسينبن عبدالله، 1375، الاشارات و التنبيهات، قم، البلاغه.
- ابنشعبه حراني، محمدبن حسن، 1404ق، تُحَف العقول عن آل الرسول، قم، جامعة مدرّسين.
- برنجكار، رضا و محمد جعفري، 1394، مناظرة همانديشي عقل و دين از منظر مدرسه معارفي خراسان.
- ارشادینیا، محمدرضا، بيتا، از مدرسة معارف تا مکتب تفکیک، بیجا.
- اصفهانی، میرزامهدی، 1387الف، ابواب الهدی، تهران، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر.
- ـــــ ، 1387ب، مصباح الهدی، قم، بوستان کتاب.
- ـــــ ، بيتا، معارف القرآن، نسخة خطّی آقای صدرزاده.
- برقى، احمدبن محمدبن خالد، 1371ق، المحاسن، قم، دار الكتب الإسلاميه.
- تمیمی آمدی، عبدالواحدبن محمد، 1410ق، غررالحِكم و دررالكلم، چ دوم، قم، دار الكتب الإسلامي.
- جعفری، محمد، 1396، «مقالة چیستی و حجيت عقل از ديدگاه ميرزا مهدي اصفهاني»، آیین حکمت، ش34، ص7ـ32.
- ـــــ ، بيتا، «عقل و دین از منظر اخباریها و مکتب تفکیک». (چاپ نشده)
- جوادي آملي، عبدالله، 1374، تبيين براهين اثبات خدا، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1376، حكمت نظري و عملي در نهج البلاغه، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1375، رحيق مختوم، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1377، مراحل اخلاق در قرآن، قم، اسراء.
- حائري، مهدي، 1361ق، كاوشهاي عقل عملي، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي.
- حکیمی، محمدرضا، 1386، الهيات الهی و الهيات بشری، قم، دلیل ما.
- حلی، ابنادریس، 1410ق، السّرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چ دوم، قم، جامعة مدرسین.
- حميرى، عبداللهبن جعفر، 1413ق، قُرب الإسناد، قم، مؤسسة آلالبيت.
- ديلمى، حسنبن ابىحسن، 1412ق، ارشاد القلوب إلى الصّواب، قم، شريف رضي.
- رازي، قطبالدين، 1375، شرح الإشارات و التّنبيهات، قم، بلاغت.
- سبزواري، هادي، 1369، شرح منظومه، چ ششم، قم، علامه.
- صدوق، محمدبن علی، 1361، معانی الأخبار، قم، جامعة مدرسين.
- ـــــ ، 1378، عیون أخبار الرضا، تهران، جهان.
- ـــــ ، 1398ق، التوحید، قم، جامعة مدرسین.
- ـــــ ، 1403ق، الخصال، قم، جامعة مدرسين.
- ـــــ ، بيتا، علل الشّرایع، قم، مكتبة الداورى.
- طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1390ق، الميزان في تفسير القرآن، بيروت، مؤسسة اعلمي.
- طبرسی، احمدبن علی، 1403ق، الإحتجاج علی أهل اللّجاج، مشهد، مرتضی.
- طوسي، نصيرالدين، 1383، شرح الإشارات و التّنبيهات، قم، بوستان كتاب.
- طوسی، محمدبن حسن، 1414ق، الأمالی، قم، دار الثقافه.
- طبرسی، علیبن حسن، 1379، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، قم، دار الثقلین.
- عبودیت، عبدالرسول، 1389، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، ج3 (انسانشناسی)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- فتال نيشابورى، محمدبن احمد، 1375، روضة الواعظين و بصيرة المتّعظين، قم، شريف رضى.
- كاپلستون، فردريك، 1368، تاريخ فلسفه، ترجمة سيدجلالالدين مجتبوي، چ دوم، تهران، علمي و فرهنگي.
- كلينى، محمدبن یعقوب، 1362، الکافی، چ دوم، تهران، اسلاميه.
- مصباح، محمدتقي، 1374، دروس فلسفة اخلاق، چ پنجم، تهران، اطلاعات.
- ـــــ ، 1372، اخلاق در قرآن، تهران، امیرکبیر.
- ـــــ ، 1376، معارف قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مطهري، مرتضي، 1371، فلسفة اخلاق، چ دهم، تهران، صدرا.
- مظاهري، حسين، 1413ق، دراسات في الأخلاق، قم، دار شفق.
- مظفر، محمدرضا، 1416ق، اصول الفقه، چ هفتم، قم، اسماعيليان.
- مفید، محمدبن محمدبن نعمان، 1413ق ـ الف، الإختصاص، قم، کنگرة شیخ مفید.
- ـــــ ، 1413ق ـ ب، الأمالی، قم، کنگرة شیخ مفید
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Jafari, Mohammad, , Mahdi.(2025) Review and Critique of the "Disconnection" Approach, Emphasizing the Views of Mirza Mehdi Esfahani; on "The Truth of Reason and Its Field of Credit and Its Functions". Ma`rifat-e Kalami, 10(1), 117-190
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammad Jafari; Mahdi ."Review and Critique of the "Disconnection" Approach, Emphasizing the Views of Mirza Mehdi Esfahani; on "The Truth of Reason and Its Field of Credit and Its Functions"". Ma`rifat-e Kalami, 10, 1, 2025, 117-190
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Jafari, M, , M.(2025) 'Review and Critique of the "Disconnection" Approach, Emphasizing the Views of Mirza Mehdi Esfahani; on "The Truth of Reason and Its Field of Credit and Its Functions"', Ma`rifat-e Kalami, 10(1), pp. 117-190
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Jafari, M, , M. Review and Critique of the "Disconnection" Approach, Emphasizing the Views of Mirza Mehdi Esfahani; on "The Truth of Reason and Its Field of Credit and Its Functions". Ma`rifat-e Kalami, 2025; 10(1): 117-190