Ma`rifat-e Kalami, Volume 11, Issue 2, No 25, Year 2025 , Pages 39-54
The Lack of Internal Coherence in the Theory of Modern Spirituality with an Emphasis on the Relationship of Reason and Religion
Article Type:
Research
Writers:
Abstract:
The modern spirituality is a theory that has been proposed in recent decades by some Iranian modernist intellectuals. According to this theory, religious spirituality has lost its effectiveness for modern man and has caused him suffering and confusion. Based on the modern rationality, this theory seeks to provide a spirituality commensurate with the needs of modern man. In any case, emphasizing one of the fundamental issues of philosophy of religion (the relationship of reason and religion) and since the legitimacy of any intellectual and philosophical approach depends, at least, on having an internal coherence between the components of its theory, this paper tries to analyze the theory of modern spirituality from the point of view of internal coherence and harmony between the components. Using a descriptive-analytical and desk-research method, and presenting numerous pieces of evidence - such as refusing devotionalism, the unprovability of religious claims and etc. we conclude that, the modern spirituality has major drawbacks and ambiguities in this regard
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :فقدان انسجام درونی در نظریۀ معنویت مدرن با تأکید بر رابطۀ میان عقل و دین
Abstract:
معنویت مدرن نظریه ای است که طی چند دهۀ اخیر از سوی پاره ای از روشن فکران تجددگرا در کشور ما مطرح شده است. براساس این نظریه، امروزه معنویت دینی برای بشر مدرن کارآمدی خود را از دست داده و او را با رنج و سرگردانی مواجه ساخته است. لذا این رویکرد، درصدد است براساس عقلانیت مدرن، معنویتی متناسب با نیاز انسان امروزی ارائه دهد. به هر تقدیر، ازآنجاکه حقانیت هر رویکرد فکری و فلسفی دست کم وابسته به آن است که از انسجام درونی میان مؤلفه ها و اجزای نظریۀ خود برخوردار باشد، پژوهش حاضر می کوشد با تأکید بر یکی از مسائل بنیادین فلسفۀ دین (رابطۀ عقل و دین)، نظریۀ معنویت مدرن را از زاؤیه انسجام و هماهنگی درونی میان مؤلفه هایش تحلیل و واکاوی نماید.
نتیجه ای که در این تحقیق با روش کتابخانه ای و شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی حاصل آمده، گویای آن است که معنویت مدرن در این جهت دارای اشکالات و ابهامات عمده ای است. نتیجۀ مزبور، با ارائۀ شواهد متعددی ـ همچون تعبدگریزی، اثبات ناپذیری مدعیات دینی و... ـ در پژوهش حاضر نشان داده شده است.
References:
- پترسون، مایکل و دیگران، 1393، عقل و اعتقاد دینی، ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چ هشتم، تهران، طرح نو.
- جعفری، محمد، 1386، عقل و دین از منظر روشنفکران دینی معاصر (تأملی انتقادی در مبانی نظری جریان روشنفکری معاصر)، تهران، صهبای یقین.
- ـــــ ، 1391، «معنویت مدرن و دین»، در: مباحثی در کلام جدید، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- ـــــ ، 1398، «سنجه‌ها و ملاک‌های ارزشیابی نظام‌های معنوی»، فیلسوف فروتن (مجموعه مقالات و مصاحبه‌های نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن)، به کوشش حمید امیرچقماقی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- جوادی آملی، عبدالله، 1387، دین‌شناسی (سلسله بحث‌های فلسفه دین)، تحقیق محمدرضا مصطفی‌پور، چ پنجم، قم، اسراء.
- سبحانی، جعفر، 1432ق، محاضرات فی الالهیّات، تلخیص علی ربانی گلپایگانی، چ چهاردهم، قم، مؤسسة امام صادق.
- سروش، عبدالکریم، 1384الف، «دین و دنیای جدید1»، سنت و سکولاریسم، چ چهارم، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
- ـــــ ، 1384ب، «دین و دنیای جدید2»، سنت و سکولاریسم، چ چهارم، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
- ـــــ ، 1384ج، فربه‌تر از ایدئولوژی، چ هشتم، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
- سهرابی‌فر، وحید و هادي صادقی، 1392، «نگاهی انتقادی به نظریه عقلانیت و معنویت»، قبسات، سال هجدهم، ش70، ص177ـ196.
- فنائی اشکوری، محمد، 1384، بحران معرفت (نقد عقلانیت و معنویت تجددگرا)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- فیاضی، غلامرضا، 1386، درآمدی بر معرفت‌شناسی، تدوین مرتضی رضایی و احمدحسین شریفی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- قربانی، علی و محمد جعفری، 1397، «تحلیل و بررسی چیستی و جایگاه عقلانیت در معنویت مدرن»، انوار معرفت، سال هشتم، ش2، ص73-92.
- قربانی، علی، 1398، عقلانیت در معنویت دینی و معنویت سکولار؛ چیستی و جایگاه، پایان‌نامه كارشناسي ارشد، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- ـــــ ، 1399، «بررسی تطبیقی ـ انتقادی عقلانیتِ ایمان، در معنویت دینی و معنویت مدرن»، انوار معرفت، سال نهم، ش 1، ص33-50.
- کرمانی، علیرضا، 1391، «عقل و دین»، در: مباحثی در کلام جدید، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- مجتهد شبستری، محمد، 1384، «سه گونه قرائت از سنت در عصر مدرنیته»، سنت و سکولاریسم، چ چهارم، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
- محمدرضایی، محمد، 1384، «رابطۀ عقل و ایمان (یا فلسفه و دین)»، قبسات، سال دهم، ش 35، ص11-34.
- مصباح، محمدتقی، 1385، آموزش عقاید، چ نوزدهم، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
- ـــــ ، 1388، پیام مولا از بستر شهادت، تدوین محمد‌مهدی نادری قمی، چ چهارم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- ـــــ ، 1390، آموزش فلسفه، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- ـــــ ، 1392، راه و راهنماشناسی، چ نهم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- ملکیان، مصطفی، 1374، «اقتراح؛ دفاع عقلانی از دین»، نقد و نظر، ش3و4، ص4-29.
- ـــــ ، 1378، «اقتراح؛ سنت و تجدد»، نقد و نظر، سال پنجم، ش 19و20، ص4-25.
- ـــــ ، 1379الف، «اقتراح؛ دین و عقلانیت»، نقد و نظر، ش 25-26، ص4-81.
- ـــــ ، 1379ب، «دویدن در پی آواز حقیقت»، کیان، ش 52، ص21-35.
- ـــــ ، 1380، «معنویت و عقلانیت نیاز امروز ما»، بازتاب اندیشه، ش 22، ص7-19.
- ـــــ ، 1381الف، «مؤلفه‌های انسان مدرن»، بازتاب اندیشه، ش 34، ص15-18.
- ـــــ ، 1381ب، «عقلانیت، دین، نواندیشی»، گفت‌وگو، ش 16، ص60-69.
- ـــــ ، 1381ج، «عقلانیت»، بازتاب اندیشه، ش30، ص13-21.
- ـــــ ، 1381د، «دین، معنویت و عقلانیت»، آبان، ش 144، ص10-17.
- ـــــ ، 1381 هـ.، «زندگی اصیل و مطالبۀ دلیل»، متین، ش 15و16، ص229-262.
- ـــــ ، 1381و، «پرسش‌هایی پیرامون معنویت»، در: سنت و سکولاریسم، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
- ـــــ ، 1383، «عقیده‌پرستی، بت‌پرستی است»، بازتاب اندیشه، ش 54، ص24-27.
- ـــــ ، 1384، «معنویت گوهر ادیان1»، در: سنت و سکولاریسم، چ چهارم، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
- ـــــ ، 1385، «سازگاری معنویت و مدرنیته»، بازتاب اندیشه، ش 77، ص45-52.
- ـــــ ، 1386الف، «سنت، تجدد، پساتجدد»، آیین، ش 7، ص48-54.
- ـــــ ، 1386ب، «انسان متجدد»، آیین، ش 8، ص40-46.
- ـــــ ، 1387، ایمان و تعقل2 (سلسله جزوات درس‌گفتاری)، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
- ـــــ ، 1389، «عقلانیت و معنویت بعد از ده سال»، سخنرانی تالار شیخ انصاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
- ـــــ ، 1390، راهی به رهایی، چ چهارم، تهران، نگاه معاصر.
- ـــــ ، 1392، «از روشنفکری معنوی دفاع می‌کنم»، ص1-7، در: http://mohammadmojtahedshabestari.com
- ـــــ ، 1394، در رهگذار باد و نگهبان لاله، تهران، نگاه مهاجر.
- یاندِل، کیت ای و دیگران، 1388، فلسفة دین، ترجمة گروه پژوهشی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چ دوم، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
- یوسفیان، حسن و احمدحسین شریفی، 1379، خردورزی و دین‌باوری، تهران، مؤسسة فرهنگی دانش و اندیشة معاصر.
- ـــــ ، 1382، عقل و وحی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
ghorbani kalkenari, Ali, , Mahdi.(2025) The Lack of Internal Coherence in the Theory of Modern Spirituality with an Emphasis on the Relationship of Reason and Religion. Ma`rifat-e Kalami, 11(2), 39-54
Ali ghorbani kalkenari; Mahdi ."The Lack of Internal Coherence in the Theory of Modern Spirituality with an Emphasis on the Relationship of Reason and Religion". Ma`rifat-e Kalami, 11, 2, 2025, 39-54
ghorbani kalkenari, A, , M.(2025) 'The Lack of Internal Coherence in the Theory of Modern Spirituality with an Emphasis on the Relationship of Reason and Religion', Ma`rifat-e Kalami, 11(2), pp. 39-54
