Ma`rifat-e Kalami, Volume 11, Issue 2, No 25, Year 2025 , Pages 177-192

    A Methodological and Content Analysis of Ibn Abi al-Hadid's Speech in Presenting the Epistemological and Ontological Aspects of Clear Textual in the Commentary of Nahj al-Balagha

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Seyedeh mena / Assistant Professor, Department of Shiite Studies, Qom University sm.mousavi@qom.ac.ir / sm.mousavi@qom.ac.ir
    Elham / / M.A. Student, Department of Shiite Studies, Qom University / e.qaedi@chmail.ir
    Abstract: 
    Unlike the Imamiyya, most Sunni sects have chosen the posteriori method based on factual events in the method of appointing the Imam. Accordingly, Ibn Abi al-Hadid believed that the Imam is appointed through the selection and allegiance of the elites or clear textual of the former Imam like Mu'tazilite. This study has been analyzed the method and content of Ibn Abi al-Hadid's argument about the method of appointment in determining Imam. It was found that in his method of reasoning he first considers clear textual a priori and necessary epistemological position, but he denies clear textual---intended by the Imamiyya, and proves clear textual in the sense of the covenant of the previous Imam for the next Imam. Therefore, in the continuation of his speech, he restricts the method of recognizing and proving the Imam in his choice, allegiance and clear textual in the sense of the covenant. Thus, he makes the epistemological status of clear textual posteriori and dependent on its ontological status. His denial and confession in realization of clear textual in the sense intended by the Imamiyya in different places of his speeches, has also caused contradictions and incoherence in the content of his argument
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی روش‌شناختی و محتوایی گفتار ابن‌ابی‌الحدید در معرفی حیث معرفت‌زایی و وجودشناختی نص در شرح نهج‌البلاغه
    Abstract: 
    اغلب فرقه های اهل سنتدرشیوۀ تعیین امام، برخلاف امامیه روش پسینی و براساس رخدادهای واقع، را برگزیده اند. برهمین اساس، ابن ابی الحدید به تبعیت از تفکر معتزلی معتقد است که امام به طریق انتخاب و بیعت نخبگان یا نص امام پیشین تعیین می شود. در این نوشتار، روش و محتوای استدلال ابن ابی الحدید دربارۀ شیوه‌ی تنصیصی در تعیین امام مور بررسی قرار گرفته است. چنین به دست آمد که وی در روش استدلالش نخست برای نص جایگاه معرفت شناختی پیشینی و ضروری قائل است؛ اما بهلحاظوجودشناختی، نص موردنظر امامیه را انکار می کند و نص به معنای عهد امام پیشین برای امام بعدی را ثابت می داند. ازاین رو، در ادامۀ گفتارش شیوۀ شناخت و اثبات امام را در انتخاب و بیعت و نص به معنای عهد منحصر می کند. بدین ترتیب، حیث معرفت شناختی نص را پسینی و وابسته به حیث وجودشناختی آن قرار می دهد. انکار و اعتراف او در وقوع نص به معنای موردنظر امامیه در مواضع مختلف از سخنانش، محتوای استدلال وی را نیز دچار تناقضات و عدم انسجام کرده است.
    References: 
    • نهج‌البلاغه،1389، ترجمةمحمد دشتی، چ هفتم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
    • ابن‌نصیر، سمیره، 1390، مسأله امامت از دیدگاه ابن‌ابی‌الحدید، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.
    • ابن‌ابی‌‌الحدید معتزلي، عزالدین، 1337، شرح نهج البلاغه، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي.
    • ـــــ ، 1374، علویات سبع، ترجمة عبدالحمید آیتی، چ اول، تهران، بشارت.
    • ابن‌اثیر، مبارک، بی‌تا،النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم، اسماعیلیان.
    • ابن‌حنبل، احمد، 1419ق، مسند، بیروت، مؤسسة عالم الکتب.
    • ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت، دار الفکر.
    • الهامي، داود، 1379، «وصایت ملاک تعیین امام»، کلام اسلامی، ش 36، ص 70ـ88.
    • احمدی، حسین، 1373، آرای کلامی ابن‌ابی‌الحدید، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
    • امینی، عبدالحسین، 1416ق، الغدیر فی الکتاب و السنه، قم، مرکز الغدیر.
    • ایجی، عضدالدین، 1325ق، شرح المواقف، شارح میرسیدشریف جرجانی، قم، افست.
    • بحرانی، ابن‌میثم، 1417ق، النجاه فی القیامه، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
    • بحرانی، علی، 1405ق، منارالهدی فی النص علی امامة الائمة الاثنی عشر، بیروت، دارالمنتظر.
    • تفتازانی، سعدالدین، 1409ق، شرح المقاصد، قم، افست.
    • جبرئيلي، محمدصفر و حسين كرمي، 1396، «نقد و بررسی جایگاه نص امام در اندیشۀ شیعیان التقاطی»، اندیشة نوین دینی، ش 51، ص 7ـ24.
    • جرجانی، میرسیدشریف، 1412ق، التعریفات، تهران، ناصرخسرو.
    • الجزری، محمدبن‌محمد، بی‌تا،اسنی المطالب فی مناقب علی‌بن‌ابیطالب، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین.
    • حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله، بی‌تا، المستدرک علی الصحیحین، بی‌جا، بي‌نا.
    • حلبی، ابوالصلاح، 1404ق، تقریب المعارف، قم، الهادی.
    • شرف‌الدین، عبدالحسین، 1383، اجتهاد در مقابل نص، ترجمة علی دوانی، چنهم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    • شهرستانی، محمدبن‌عبدالکریم، 1364، الملل و النحل، چ سوم، قم،شريف الرضي.
    • طبرسی، ابومنصور، 1403ق، الاحتجاج، مشهد، مرتضی.
    • طبری، محمدبن جریر، 1407ق، تاریخ الامم و الرسل و الملوک، بیروت، دار الکتب العلمیه.
    • طریحی، فخرالدین، 1416ق، مجمع‌ البحرین، چ سوم، تهران، مرتضوی.
    • طوسی، محمد‌بن‌حسن، 1382، تلخیص الشافی، قم، المحبین.
    • طوسی، نصیرالدین، 1405ق، تلخیص المحصل، چدوم، بیروت، دار الاضواء.
    • طیبی، ناهید، 1393، «دلیل تاریخی مخالفت با خلافت منصوص از دیدگاه نقیب ابوجعفر»، تاریخ اسلام، ش 57، ص93-134.
    • طيبي، ناهيد، 1397، نقیب ابوجعفر (م613)، زیست‌نامه، شخصیت، روش، آراء و بسامد اندیشه‌ها، قم، جامعه‌الزهراء.
    • علم‌الهدی، سیدمرتضی، 1405ق، رسائل، قم، دار القرآن الکریم.
    • ـــــ ، 1410ق، الشافی، چ دوم، تهران،مؤسسة الصادق.
    • فراهیدی، خلیل‌بن احمد، 1409ق، کتاب العین، قم، هجرت.
    • قندوزی، سلیمان‌بن ابراهیم، 1302ق، ینابیع الموده، قم، اسوه.
    • لاهیجی، عبدالرزاق، 1383، گوهر مراد، تهران، سایه.
    • مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، چدوم، بیروت، دار احیاء التراث.
    • مرتضي زبیدی، محمد، 1414ق، تاج العروس، بیروت، دارالفکر.
    • مظفر، محمدرضا، 1388ق، المنطق، چ سوم، نجف، مطبعة نعمان.
    • معتزلی، عبدالجبار، 1422ق، شرح اصول الخمسه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    • ـــــ ، 1965، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، قاهره، دار المصریه.
    • مقداد‌بن عبدالله، 1422ق، اللوامع الالهیه، چ دوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
    • مقدم، حامد، 1391، «جایگاه نص در مبانی امامت با رویکرد تطبیقی به آرای معتزله، اشاعره، اهل حدیث و امامیه»، امامت‌پژوهی، ش 7، ص 119ـ152.
    • مکارم شيرازي، ناصر، بی‌تا، ترجمه و شرح فشرده بر نهج‌البلاغه، قم، هدف.
    • میرزای‌قمی، ابوالقاسم، 1378ق، قوانین الاصول، تهران، علمیه اسلامیه.
    • یعقوبی، احمدبن یعقوب، بی‌تا، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Seyedeh mena, , Elham.(2025) A Methodological and Content Analysis of Ibn Abi al-Hadid's Speech in Presenting the Epistemological and Ontological Aspects of Clear Textual in the Commentary of Nahj al-Balagha. Ma`rifat-e Kalami, 11(2), 177-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Seyedeh mena ; Elham ."A Methodological and Content Analysis of Ibn Abi al-Hadid's Speech in Presenting the Epistemological and Ontological Aspects of Clear Textual in the Commentary of Nahj al-Balagha". Ma`rifat-e Kalami, 11, 2, 2025, 177-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , S, , E.(2025) 'A Methodological and Content Analysis of Ibn Abi al-Hadid's Speech in Presenting the Epistemological and Ontological Aspects of Clear Textual in the Commentary of Nahj al-Balagha', Ma`rifat-e Kalami, 11(2), pp. 177-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , S, , E. A Methodological and Content Analysis of Ibn Abi al-Hadid's Speech in Presenting the Epistemological and Ontological Aspects of Clear Textual in the Commentary of Nahj al-Balagha. Ma`rifat-e Kalami, 2025; 11(2): 177-192