بررسي تحليلي برهان انباشتي بر اثبات وجود خدا

سال دوازدهم، شماره اول، پياپي 26، بهار و تابستان 1400، ص 7-24

نوع مقاله: پژوهشي

حسن اسدي/ کارشناس ارشد فلسفه، دانشگاه باقرالعلوم (ع)
* محمدجواد اصغري/ استاديار گروه فلسفه، دانشگاه باقرالعلوم(ع)    asgharii51@gmail.com
دريافت: 01/12/1397 ـ پذيرش: 14/05/1398

چکيده
از ديدگاه برخي از فلاسفه غربي، همچون بازيل ميچل، ريچارد سوئين برن و کرولاين فرنکس ديويس، براي توجيه باور به وجود خداوند، بايد احتمال صدق گزاره «خدا وجود دارد» از گزاره‌هاي متناظر خودش براساس شواهد و ادله، به بيش از 50 درصد برسد. از ديدگاه آنها، ادله اثبات وجود خدا به‌صورت مستقل نمي‌توانند احتمال صدق نتيجه را به بيش از 50 درصد برسانند، بلکه فقط مي‌توانند نتيجه را تأييد کنند. بنابراين نمي‌توان براساس تک‌تک آن ادله، به وجود خداوند باور موجه پيدا کرد. فلاسفه مزبور براي حل اين مشکل، نظريه برهان انباشتي را مطرح کرده‌اند. منطق حاکم بر اين برهان، استقراگرايي و هدف از آن رسيدن به يک باور موجّه است. ما قصد داريم با روش «تحليلي ـ عقلي»، تقريرات برخي از فلاسفه غربي را با مباني فلاسفه اسلامي ارزيابي کنيم و در نهايت نتيجه بگيريم که برهان انباشتي از ديدگاه بيشتر فلاسفه اسلامي، برهان موجهي براي اثبات وجود خداوند نيست، ولي از ديدگاه برخي از متکلمان و فلاسفه اسلامي و نگارنده، اين برهان از ارزش معرفت‌شناختي ظني در بسياري از زمينه‌ها برخوردار است و در برخي شرايط تنها راه اثبات مدعا به‌کار بردن اين برهان است.

کليدواژه‌ها: اثبات وجود خدا، برهان انباشتي، ريچارد سوئين برن، بازيل ميچل، کرولاين ديويس.