Ma`rifat-e Kalami, Volume 13, Issue 2, No 29, Year 2025 , Pages 57-72
The Levels of Knowledge of God from Dionysius and Suhrawardi’s Point of View
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Mohammad Rezaeiyan Hagh
/ Assistant Professor of Department of Islamic Studies, Farhangian University / rezaeiyanhagh@gmail.com
/ Assistant Professor of Department of Islamic Studies, Farhangian University / rezaeiyanhagh@gmail.comBakhshali Qanbari / Associate Professor of Department of Religions and Mysticism, Islamic Azad University, Central Tehran Branch / Bak.Qanbary@iauctb.ac.ir
/ Associate Professor of Department of Religions and Mysticism, Islamic Azad University, Central Tehran Branch / Bak.Qanbary@iauctb.ac.irAbdolhosein / Assistant Professor of the Department of Religions and Mysticism, Islamic Azad University, Central Tehran Branch / dr_tarighi@yahoo.com
Abstract:
One of the important topics and concerns of all mystical schools, which is significantly different from the approach of other intellectual fields, is how to know God. This mystical knowledge tried to reach a kind of direct knowledge, called intuitive knowledge. We can mention Dionysius and Suhrawardi - among the mystics and sages of the two great traditions of Christianity and Islam - who have common opinions on this issue. They believe the knowledge of God has different levels and evaluate its levels according to one’s closeness and distance from God. The first step of God’s knowledge is the level of affirmation (ijab), i.e. knowing and approaching God through rational knowledge (affirmative theology); and in the next level, is the negation of any imperfection from God (negative theology). According to the works of Suhrawardi and Dionysius, the levels of God’s knowledge is related to the levels of being, humans and angels. Suhrawardi and Dionysius believe that human’s or object’s degree of closeness or distance from the Divine lights depends on their ability. Dionysius considers the level of ‘negation of negation’ and what he calls ‘the Divine darkness’ as the highest level of knowledge. This darkness is, in fact, the result of the brightness and abundance of light such that it prevents human seeing and understanding by his/her eye and intellect until it enters the darkness beyond reason where, according to Suhrawardi, knowledge is lost in the known
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :مراتب معرفت به خداوند از نگاه دیونیسیوس و سهروردی
Abstract:
چگونگی معرفت به خداوند از مباحث و دغدغه های مهم همه‌ی مکاتب عرفانی است که با رهیافت سایر حوزه های فکری تفاوت معناداری دارد. این معرفت عرفانی درصدد دستیابی به معرفت بی واسطه است که از آن با عنوان معرفت شهودی یاد می کنند. از میان عارفان و حکمای دو سنت بزرگ مسیحیت و اسلام می توان دیونیسیوس و سهروردی را یاد کرد که در این موضوع نظرات مشترکی دارند. ایشان بر ذومراتب بودن شناخت خدا باور دارند و مراتب آن را با توجه به قرب و بعد انسان می سنجند. نخستین گام در معرفت خداوند، مرتبه‌ی ایجاب است که همان شناخت و راهیابی به خداوند از طریق معرفت عقلانی (الهیات ایجابی) است؛ و در مرتبه‌ی بعد، سلبِ هرگونه نقص از خداوند (الهیات سلبی) است. مراتب معرفت خدا در آثار سهروردی و دیونیسیوس به واسطه‌ی نور، با مراتب هستی، انسان و فرشتگان مرتبط می شود. سهروردی و دیونیسیوس معتقدند که میزان قرب و بعد اشیا و انسان ها نسبت به تابش انوار الهی، به قابلیتِ قابل بستگی دارد. دیونیسیوس مرتبه‌ی سلبِ سلب و رسیدن به مرتبه ای را که از آن با عنوان ظلمت الهی یاد می کند، بالاترین سطح معرفتی می داند. درواقع این ظلمت، حاصل روشنی و وفور نوری است که راه دیدن و ادراک را بر چشم و عقل انسان می بندد تا اینکه به تاریکی ورای عقل وارد شود؛ جایی که به قول سهروردی، معرفت در معروف گم شود.
References:
- ابن‌عربي، محيي‌الدين، 1370، فصوص الحکم و التعليقات عليه، به قلم ابوالعلاء عفيفي، تهران، الزهرا.
- ابن‌ميمون، موسي، 1972م، دلالة الحائرين، تحقيق حسين آتاي، آنکارا، مکتبة الثقافة الدين.
- افلوطين، 1366، دوره آثار، ترجمة محمدحسين لطفي، تهران، خوارزمي.
- اميد، مسعود، 1382، «شيخ اشراق»، نامه سهروردي (مجموعه مقالات)، به کوشش علي‌اصغر محمدخاني و حسن سيدعرب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- امين رضوي، مهدي، 1387، سهروردي و مکتب اشراق، ترجمة مجدالدين کيواني، تهران، نشر مرکز.
- آرمسترانگ، کرن، 1383، خداشناسي از ابراهيم تا کنون، ترجمة محسن سپهر، تهران، نشر مرکز.
- برنجکار، رضا و ابوذر نوروزی، 1392، «بررسی و نقد الاهیات سلبی دیونیسیوس در پرتو رهیافت قرآن و احادیث»، الهیات تطبیقی، سال چهارم، ش 10، ص 1ـ14.
- بقلي شيرازي، روزبهان، 1360، شرح شطحيات، به کوشش هانري كربن، تهران، طهوري.
- پورجوادي، نصرالله، 1382، «نور سکينه در فلسفة اشراق سهروردي»، ترجمة پروانه عروج‌نيا، نامه سهروردي (مجموعه مقالات)، به‌کوشش علي‌اصغر محمدخاني، و سيدحسن عرب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- حداد عادل، غلامعلي. 1382، «نور در حکمت اشراقي سهروردي»، نامه سهروردي (مجموعه مقالات)، به کوشش علي‌اصغر محمدخاني و حسن سيدعرب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- حيدرپور کيايي، اسدالله، 1395، «الهيات تنزيهي افلوطين»، فلسفه دين، دوره سيزدهم، ش 4، ص 717ـ737.
- رحمتي، انشاءالله، 1395، «الهيات تنزيهي از ديدگاه قاضي سعيد قمي»، خردنامه صدرا، ش 86، ص 33-48.
- رضائيان حق، محمد، 1392، کلام زرتشتي، تهران، فروهر.
- ـــــ ، 1399، «رويکردهاي مختلف درباره الوهيت در آيين بودا»، هفت آسمان، ش 79، ص 161ـ181.
- ساداتي‌نژاد، سيدمهدي، 1393، «مقايسه تطبيقي مراحل صعود و نزول عرفاني در انديشه افلوطين و سهروردي»، انديشه نوين ديني، ش 36، ص 123ـ140.
- سهروردي، شهاب‌الدين، 1373، مجموعه مصنفات، ويرايش و مقدمه سيدحسين نصر و هانري کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
- ـــــ ، 1386، لغت موران، تصحيح و مقدمه نصرالله پورجوادي، تهران، مؤسسة حکمت و فلسفه ايران.
- ـــــ ، بي‌تا، حکمة الاشراق، ترجمة سيدجعفر سجادي، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
- شاهنگيان، نوري‌السادات، 1389، «حضور الهي (شخينا) در سنت يهود»، مطالعات عرفاني (دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان)، ش 11، ص 91ـ114.
- شولم، گرشوم گرهاد، 1392، گرايش‌ها و مکاتب اصلي عرفان يهودي، ترجمة عليرضا فهيم، قم، اديان و مذاهب.
- ص 48-33
- صفيعليشاه، حسن‌بن محمدباقر، 1378، تفسير صفي، تهران، منوچهري.
- عباسي داکاني، پرويز، 1380، شرح قصه غربت غربي سهروردي، تهران، تنديس.
- قاضي سعيد قمي، محمدبن محمد، 1415ق، شرح توحید الصدوق، تصحیح و تعلیق نجفقلی حبیبی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- کبير، يحيي، 1386، عرفان و معرفت قدسي، قم، مطبوعات ديني.
- کبيري طامه، معصومه و بهزاد سالکي، 1390، «عرفان ديونيسيوس: سلب و استعلاء»، پژوهشنامة اديان، سال پنجم، ش 10، ص 51ـ68.
- کربن، هانري، 1391، چشم‌اندازهاي معنوي و فلسفي اسلام ايراني، تحقيق و ترجمة انشاءالله رحمتي، تهران، سوفيا.
- کشتکاران، عطيه و امير نصري، 1394، «ابعاد وجودي معرفتي و زباني الهيات سلبي ديونوسيوس مجعول»، جستارهاي فلسفه دين، سال چهارم، ش 1، ص 97ـ115.
- لاوث، اندرو، 1399، ديونوسيوس آريوپاغي بررسي تاريخ و انديشه‌ها، ترجمة عليرضا کرماني، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- لاهيجي، شمس‌الدين محمد، 1378، مفاتيح الاعجاز في شرح گلشن راز، به کوشش محمدرضا برزگر و عفت كرباسي، تهران، زوار.
- لين، توني، 1386، تاريخ تفکر مسيحي، ترجمة روبرت آسريان، تهران، نشر و پژوهش فرزان.
- محمدزاده، سيدنادر، 1389، «مقايسه ديدگاه عرفان مذهب ارتدوکس و طريقة کبرويه دربارة رؤيت و شهود خداوند»، اديان و عرفان، سال چهل و سوم، ش 2، ص 137ـ154.
- نوابي، مريم‌السادات و محمد ايلخاني، 1391، «کلام سلبي نزد ديونيسيوس مجعول»، پژوهشنامه اديان، سال ششم، ش 11، ص 117ـ142.
- ولفسن، هري اوسترين، 1387، بازتاب‌هاي کلام اسلامي در فلسفه يهودي، ترجمة علي شهبازي، قم، مرکز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب.
- همداني، مجذوبعليشاه، 1351، مراحل السالکين، به کوشش جواد نوربخش، تهران، خانقاه نعمت‌الهي.
- Perl, Eric. D. (2007) Theophany: The Neoplatonic Philosophy of Dionysius; the Areopagite. New York: Suny.
- Pseudo-Dionysius the Areopagite, 1897, Dionysius the Areopagite Works, Translated by John Parker, London, James Parker and Co.
- Pseudo-Dionysius, 1923, The Mystical Theology of Dionysius the Areopagite Trans, From The Greek with Commentary by the Editors of the Shrine of Wisdom Fintry, Brook NR. Godalming, Surrey England.
- Pseudo-Dionysius, 1987, The Complete Works, Translated by Colm Luibheid and Paul Rorem, New York, Paulist Pres.
- Rolt, C. E., 1920, Dionysius the Areopagite on the divine names and the mystical theology, CCEL.
- Turner, D., 1995, The Darkness of God; Negativity in Christian Mysticism, Cambridge, Cambridge UP.
- Underhill, Evelyn, 1955, Mysticism, New York, the New American Library.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Rezaeiyan Hagh, Mohammad, Qanbari , Bakhshali , , Abdolhosein.(2025) The Levels of Knowledge of God from Dionysius and Suhrawardi’s Point of View. Ma`rifat-e Kalami, 13(2), 57-72
Mohammad Rezaeiyan Hagh; Bakhshali Qanbari ; Abdolhosein ."The Levels of Knowledge of God from Dionysius and Suhrawardi’s Point of View". Ma`rifat-e Kalami, 13, 2, 2025, 57-72
Rezaeiyan Hagh, M, Qanbari , B, , A.(2025) 'The Levels of Knowledge of God from Dionysius and Suhrawardi’s Point of View', Ma`rifat-e Kalami, 13(2), pp. 57-72
