بررسي ابهامات ديدگاه آيت‌الله مصباح يزدي در باب قلمرو دين*

سال سيزدهم، شماره دوم، پياپي 29، پاييز و زمستان 1401، ص 107-120

نوع مقاله: پژوهشي
* عيسي معلم/ دانشجوی دکتری فلسفه دین مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)     isamoallem@gmail.com
صفدر الهي راد/ استاديار گروه كلام و فلسفه دين مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)     elahi@iki.ac.ir
دريافت: 05/05/1401 ـ پذيرش: 07/08/1401
چکيده
قلمرو دين يکي از مباحثي است که در ميان متکلمان و فيلسوفان دين حائز اهميت بوده و در زمان معاصر با عنوان‌هايي نظير نياز بشر به دين، انتظار بشر از دين، و گسترة شريعت نيز مورد بحث واقع شده است. مسائل اصلی در قلمرو دين اين است که دين چيست؟ چه ارکان و اجزايي دارد و تا چه حد مي‌تواند در زندگي بشر دخالت داشته باشد؟ شأن دین بیان چه نوع مسائلی است؟ آیت‌الله مصباح یزدی قلمرو دین را بیان امور مربوط به سعادت ابدی انسان می‌دانند. ديدگاه ايشان برخي ابهامات را به‌دنبال داشته است که اين مقاله به‌‌روش کتابخانه‌اي و با رویکرد تحلیلی به بررسي آنها مي‌پردازد؛ ابهاماتی مانند سکولار شدن دين؛ خروج بسياري از متون ديني از قلمرو دين؛ عدم تشخيص گزاره‌هايي که به سعادت انسان ارتباط دارد؛ چگونگی تشخيص ارتباط مستقيم يا غيرمستقيم گزاره‌ها و... . نوشتار حاضر این ابهامات را تبیین و بررسی می‌کند. مهم‌ترین یافتة این مقاله آن است که این ابهامات عمدتاً ناشی از عدم درک درست این دیدگاه است.

کليدواژه‌ها: تعريف دين، قلمرو دين، ديدگاه آيت‌الله مصباح يزدي، علم ديني، علم و دين، اسلامی‌سازی علوم.

* اين مقاله در همايش بين‌المللي «علوم انساني اسلامي در انديشه علامه محمدتقي مصباح‌ يزدي» پذيرش شده است.