تحليل رويکرد محمد غزالي در نسبت ايمان با يقين *

سال چهاردهم، شماره اول، پياپي 30، بهار و تابستان 1402، ص 25-37

نوع مقاله: پژوهشي
مريم نوروزي/ دانشجوي دکتري فلسفه و کلام اسلامي، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران     marnor60@gmail.com
* عزيزالله افشار کرماني/ دانشيار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران      k.afshar.a@gmail.com
امير محبيان/ استاديارگروه فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران    mananoora@gmail.com

دريافت: 20/03/1402 ـ پذيرش: 15/07/1402

چکيده
«ايمان» از متعالي‌ترين ويژگي‌هاي انساني است و راه حصول به سعادت را در ايمان و يقين بايد جست. اين مقاله در تلاش است با روش تحليلی ـ توصيفي به اين پرسش پاسخ دهد که در آثار غزالي چه نسبتي ميان ايمان و يقين وجود دارد؟ و راه‌هاي حصول ايمان و يقين از نظر وي کدام است؟ يافته‌هاي حاصل از اين پژوهش حاکي از آن است که غزالي ايمان و يقين را فقط بر استدلال يا شهود مبتني نمي‌کند، بلکه حسن ظن و اعتماد به ديگران در حصول آن را هم مي‌پذيرد، و با اين مبنا مي‌کوشد ايمان و يقين را به‌گونه‌اي تفسير کند که همه آحاد جامعه اسلامي را شامل شود. به نظر وي رحمت عام الهي مستلزم آن است که صرفاً پذيرش قلبي براي ايمان و يقين کفايت کند؛ زیرا طرف خطاب خداوند همه آدميان هستند، و تعلق خاطر به وحي و عمل به اوامر و نواهي ديني براي رستگاري کافی است، و برهان و شهود بر کمال ايمان و يقين مي‌افزايد، وگرنه در اصل حصول آنها تأثيري ندارد.
کليدواژه‌ها: ايمان، يقين، برهان، شهود، غزالي.

* این مقاله مستخرج از رساله دکتری مریم نوروزی با عنوان «بررسی ابزارها و منابع و محدودیت‌های شناخت از دیدگاه غزالی و جان لاک» می‌باشد.