تحول مفهوم «ایمان» در سیر تاریخی آرای متکلمان امامیه
نویسندگان:
چکیده:
بررسی مفهوم «ایمان» در سیر تاریخی آرای متکلمان امامیه پرده از این حقیقت برمی‌دارد که تمایل و بینش متکلمان نسبت به دو مقولة «نص» یا «عقل»، در تعریف آنان از «ایمان» سهم بسزایی داشته است. از این روی نوشتار پیش‌رو کوشیده است سیر تحول مفهوم «ایمان» را در آرای متکلمان امامیه با بهره‌گیری از منابع و مستندات کتابخانه‌ای و به شیوة «تحلیلی ـ توصیفی» بررسی کند. یافته‌ها نشان می‌دهد متکلمان نص‌گرا ماهیت «ایمان» را مرکب از اجزا و مؤلفه‌های گوناگون شناختی، عاطفی و عملکردی معرفی می‌کنند و این به ارتباط مفهومی و التزامی میان «ایمان» و «عمل» می‌انجامد. این در حالی است که متکلمان عقل‌گرای شیعه ماهیت ایمان را تک‌جزئی و تنها برخوردار از مؤلفة شناختی ـ عاطفی معرفی می‌کنند که گاه آن را در ارتباطی وجودی ـ و نه مفهومی و التزامی ـ با عمل دانسته و گاه بر نبود چنین ارتباطی اذعان داشته‌اند.
کلمات کلیدی:
Article data in English (انگلیسی)
Title:
The Evolution of the Concept of "Faith" in the Historical Course of the Opinions of Imami Theologians
Abstract:
Examining the concept of "faith" in the historical course of the opinions of Imamiyya (twelver Shi’ism) theologians reveals the fact that their desire and insight towards the two categories of "text" or "reason" had a significant contribution in their definition of "faith". Therefore, this article tries to study the evolution of the concept of "faith" in the opinions of Imamiyya theologians, using library sources and documents and an "analytical-descriptive" method. According to the results, textual theologians introduce the nature of "faith" as a combination of various cognitive, emotional and functional components, and this leads to a conceptual and connotational relationship between "faith" and "action". This is despite the fact that Shia rationalist theologians introduce the nature of faith as a single component which only has a cognitive-emotional component, which sometimes has an existential relationship - not a conceptual or connotational one - with action, and sometimes they acknowledge the absence of such a relationship.
- ابراهیم‌زادة آملی، عبدالله، 1395، «چیستی ایمان در حکمت و کلام اسلامی»، کلام اسلامی، ش 97، ص 41ـ70.
- ابن‌فارس، احمدبن فارس، 1404ق، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
- ابن‌منظور، محمدبن مکرم، 1414ق، لسان العرب، چ سوم، بیروت، دار صادر.
- امامی جمعه، مهدی، 1390، «ایمان‌شناسی استرآبادی و علامه مجلسی و تأثیرگذاری ملاصدرا بر علامه»، الهیات تطبیقی، ش 5، ص 1ـ16
- جوادی، محسن، 1376، نظریة ایمان در عرصة کلام و قرآن، قم، معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
- جوهری، اسماعیل‌بن حماد، بی‌تا، الصحاح، بیروت، دارالعلم للملایین.
- خادمی، عین‌اله و عبداله علیزاده، 1389، «چیستی ایمان و رابطه آن با اسلام از دیدگاه خواجه طوسی»، پژوهش‌نامة فلسفة دین، ش 2، ص 127ـ148.
- راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت ـ دمشق، دارالقلم ـ دارالشامیه.
- سیدمرتضی، علی‌بن حسین، 1413ق، الذخیرة فی علم الکلام، چ سوم، قم، مؤسسة نشر اسلامی.
- فراهیدی، خلیل‌بن احمد، 1409ق، کتاب العین، چ دوم، قم، هجرت.
- شیروانی، علی، 1388، ترجمة و شرح کشف المراد، قم، دارالعلم.
- صادقی، هادی، 1383، «ایمان در اسلام»، نشریة انجمن معارف اسلامی، ش 1، ص 75ـ102.
- صدوق، محمدبن علی، التوحید، 1398ق، تحقیق هاشم حسینی، قم، جامعۀ مدرسین.
- صدوق، محمدبن علی، 1376، الامالی، چ ششم، تهران، کتابچی.
- صدوق، محمدبن علی، 1414ق، اعتقادات الامامیه، قم، کنگرة شیخ مفید.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
- طوسی، محمدبن حسن، 1362، تمهید الاصول فی علم الکلام، تهران، دانشگاه تهران.
- طوسی، محمدبن حسن، بی‌تا، الاقتصاد الهدی الی طریق الرشاد، قم، منشورات مکتبه جامع چهلستون.
- طوسی، محمدبن محمد، 1362، رسالة اوصاف الاشراف، تصحیح نجیب مایل هروی، مشهد، امام.
- عطایی نظری، حمید، 1397، «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانی»، آینة پژوهش، ش 171، ص 3ـ56.
- فیروزآبادی، محمدبن یعقوب. 1426ق، القاموس المحیط، تحقیق، مکتب تحقیق التراث فی مؤسسة الرسالة (محمد نعیم العرقسوسی)، چ هشتم، بیروت، مؤسسة الرسالة للطباعة و النشر و التوزیع.
- کاوه، مرضیه، 1390، ماهیت ایمان از دیدگاه علامه طباطبائی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد فلسفة اسلامی، دانشگاه زنجان.
- کلینی، محمدبن یعقوب. 1407ق، الکافی، تحقیق، علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چ چهارم، تهران، دارالکتب السلامیه.
- مازندرانی، محمدصالح‌بن احمد، 1382ق، شرح الکافی (الاصول و الروضه)، تحقیق، ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبة الاسلامیة.
- مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحار الانوار، تصحیح جمعی از محققان، چ دوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- مجلسی، محمدباقر، 1404ق، مرآة العقول فی شرح اخبار آل‌الرسول، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چ دوم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- مفید، محمدبن محمد، 1413ق، اوائل المقالات، تحقیق، فضل‌الله زنجانی و ابراهیم انصاری، قم، المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
- مکدرموت، مارتین، 1363، اندیشه‌های کلامی شیخ مفید، ترجمة احمد آرام، تهران، مؤسسة مطالعاتی اسلامی دانشگاه مک گیل (شعبة تهران).
- یزدی مطلق، محمود، 1378، اندیشه‌های کلامی شیخ طوسی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
انوشه، سیده شیما.(1402) تحول مفهوم «ایمان» در سیر تاریخی آرای متکلمان امامیه. دو فصلنامه معرفت کلامی، 14(2)، 93-104 https://doi.org/10.22034/kalami.2024.2021975
سیده شیما انوشه."تحول مفهوم «ایمان» در سیر تاریخی آرای متکلمان امامیه". دو فصلنامه معرفت کلامی، 14، 2، 1402، 93-104
انوشه، سیده شیما.(1402) 'تحول مفهوم «ایمان» در سیر تاریخی آرای متکلمان امامیه'، دو فصلنامه معرفت کلامی، 14(2), pp. 93-104
